Tinh dầu sả Java: Cây trồng hiệu quả kinh tế cao trên đất dốc và bạc màu

Bén duyên bới cây sả

Cách đây vài năm, cây ngô là cây trồng chủ yếu của đồng bào vùng cao Sơn La. Thực hiện chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất dốc, xã Bắc Phong (Phù Yên) đã phối hợp Công ty Bảo Lâm tuyên truyền, vận động bà con chuyển sang trồng cây sả, cung cấp nguyên liệu để chiết xuất tinh dầu, bước đầu mang lại hiệu quả, góp phần tăng thu nhập cho người dân địa phương.

Trong gần 1 năm triển khai mô hình trồng sả Java Công ty Bảo Lâm đã cung ứng cây giống theo hình thức trả chậm và  hướng dẫn kỹ thuật trồng, chăm sóc cho các hộ tham gia mô hình. Đồng thời, ký hợp đồng thu mua sản phẩm theo giá thị trường với cam kết từ 1,6 triệu đồng/tấn trở lên. Cây sả có khả năng thích nghi trong điều kiện thời tiết khô hạn, dễ trồng và tốn ít công chăm sóc, trồng một lần nhưng cho thu hoạch liên tục 5-7 lần/năm và lưu gốc liên tục từ 5-6 năm liền.

Ông Đinh Văn Ưng, Bí thư Đảng ủy xã Bắc Phong, cho biết: Cây sả thích hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và phương thức canh tác của người dân xã Bắc Phong. Đến nay, toàn xã đã chuyển đổi gần 80 ha đất nương sang trồng cây sả lấy tinh dầu, với trên 100 hộ dân của bản Bưa Đa, Bó Vả và Bắc Băn tham gia.

Để tiêu thụ sản phẩm cho bà con, năm 2019, Công ty Bảo Lâm và HTX tinh dầu sả Như Ý đã đầu tư xây dựng 2 lò chưng cất tinh dầu, kho chứa nguyên liệu ở bản Bưa Đa và Bó Vả, với công suất chế biến từ 4-6 tấn lá sả/ngày/lò, tỷ lệ tinh dầu đạt từ 6,5 - 8 lít/tấn. Lá sả sau khi chưng cất tinh dầu được dùng làm nguyên liệu đốt lò, hoặc lớp làm phân, vừa tiết kiệm chi phí lại không gây ô nhiễm môi trường.

Dẫn chúng tôi đi thăm khu trồng sả sắp đến kỳ thu hoạch, chị Đinh Thị Thế, Trưởng bản Bắc Băn, phấn khởi: Là khu vực có khí hậu khô nóng, đất đai cằn cỗi, nên trước đây bà con trong bản chỉ trồng cây ngô, sắn cho thu nhập thấp. Tháng 9/2019, thực hiện mô hình liên kết với Công ty  Bảo Lâm, bản có 32 hộ tham gia trồng hơn 35 ha để cung cấp nguyên liệu chiết xuất tinh dầu. Sau gần 1 năm triển khai mô hình, 100% hộ trồng sả đã cho thu hoạch lá, trung bình 2,5 - 3,5 tấn lá/ha/lần cắt, với giá bán trung bình từ 1,6 - 1,8 triệu đồng/tấn, như vậy 1 ha sả cho thu nhập từ 5 - 5,5 triệu đồng/lần cắt, cao hơn nhiều lần trồng ngô, sắn trước đây. Gia đình tôi trồng 3 ha, đã thu hoạch 2 lứa đầu tiên, sản lượng hơn 6 tấn lá, thu  gần 10 triệu đồng. Tới đây, gia đình sẽ tiếp tục trồng thêm 1 ha nữa. Hiện nay, Công ty Bảo Lâm Sơn La đã trồng hơn 100 ha sả mang lại sức sống mới cho một xã miền cao.

Để đảm bảo cung cấp nguyên liệu cho Công ty Bảo Lâm, thời gian tới, người dân xã Bắc Phong mong muốn các cấp, các ngành quan tâm, khảo sát, quy hoạch mở rộng vùng nguyên liệu, đăng ký mã vùng trồng, giúp người dân yên tâm mở rộng diện tích sản xuất, nâng cao thu nhập.

Tinh dầu 100% nguyên chất chất được trồng theo tiêu chuẩn dược liệu hữu cơ hoàn toàn tự nhiên không sử dụng bất kì một loại hóa chất phân bón trong quá trình trồng, là sản phẩm được chiết xuất từ lá của cây sả java, có tên khác là sả tím(có nguồn gốc từ đảo Java, Indonesia). Tinh dầu sả java có mùi hương đặc trưng (hương đậm hơn sả chanh), có tác dụng dược tính mạnh hơn được ứng dụng nhiều trong việc diệt khuẩn, đuổi muỗi, côn trùng, phòng cúm, xông hơi đau nhức mỏi, stress, làm đẹp và các bệnh liên quan đến đường hô hấp. Người tiêu dùng chưa biết nhiều về loại tinh dầu này do diện tích trồng còn hạn chế, nhưng sả java là một loại tinh dầu quen thuộc trong y tế. Dược tính của sả java mạnh đến mức dùng để thay thế cho chất diệt khuẩn tại nhiều bệnh viện, các loại xịt côn trùng nguồn gốc tự nhiên cũng chiết xuất chính từ loài sả này. Cùng với đó sả java cũng được ứng dụng rất nhiều trong sức khỏe và làm đẹp.

Xông phòng: Tinh dầu sả tỏa hương thơm nhẹ nhàng vị sả java làm bay đi những mùi hôi khó chịu như mùi thuốc lá, mùi hôi của động vật nuôi, mùi ẩm mốc... mang lại bầu không khí luôn trong lành

Giải độc cơ thể: Loài cây này còn có công dụng như một chất khử độc do chứa methanol và giúp giải độc tuyến tụy, hệ tiêu hóa, thận và gan. Thuốc sắc từ thực vật cũng được sử dụng để làm toát mồ hôi, nhờ đó, dầu thừa và độc tố được thải ra dưới dạng mồ hôi, giúp duy trì các chức năng cơ thể bình thường.

Giảm đau đầu, chống căng thẳng: Hương sả Java nhẹ nhàng tinh tế giúp tâm trạng thoải mái hơn.

Với tiềm năng về nông nghiệp, thời gian qua, tỉnh Sơn La đã nỗ lực triển khai Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP), mục tiêu nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp, tạo ra nhiều sản phẩm hàng hóa chất lượng cao mang tính đặc trưng, lợi thế của vùng miền núi. Qua đó, tăng thu nhập cho người dân và đẩy mạnh phát triển nông nghiệp theo hướng hiệu quả, bền vững.

Với quy trình sản suất hiện đại, khép kín, tinh dầu sả Java mang thương hiệu Grass tase đã vinh dự được trao tặng danh hiệu sản phẩm OCOP 4 sao của tỉnh Sơn La 2020.

Với mục tiêu là công ty sản xuất tinh dầu sa java với số lượng lớn nhất Việt Nam phục vụ cho xuất khẩu và bán trong nước. Sản phẩm đã và đang được nhiều người tiêu dùng biết đến và đón nhận trên thị trường hiện nay với đa dạng mẫu mã, sản phẩm được phân phối ở các đại lý trên toàn quốc và của hàng của công ty ở Sơn La, Hà Nội thông qua các kênh bán trực tiếp hoặc online, các trang TMĐT với doanh thu ngày một tăng, hứa hẹn sẽ là mô hình mang lại hiệu quả kinh tế cao và bền vững cho cả người dân lẫn doanh nghiệp.