Loạn giá máy xét nghiệm Realtime PCR: Nơi mua hơn 7 tỷ nơi chỉ... đi mượn

Ngày 22/4, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an quyết định khởi tố vụ án Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội (CDC Hà Nội), Công ty Cổ phần định giá và bán đấu giá tài sản Nhân Thành, Công ty TNHH Vật tư khoa học và Thương mại Việt Nam (MST) và một số đơn vị. 

 

7 đối tượng có liên quan bị khởi tố bắt tạm giam về việc gian lận mua máy xét nghiệm Realtime PCR. Mức giá mua máy xét nghiệm này tại CDC Hà Nội đã bị "thổi phồng" gấp 3 lần từ 2,3 tỷ lên 7 tỷ đồng.

Sau sự việc, ngày 24/4, Bộ Y tế đã yêu cầu Sở Y tế các tỉnh thành báo cáo về việc mua sắm hệ thống máy xét nghiệm Realtime PCR phục vụ công tác phòng chống dịch COVID-19. Nhiều tỉnh thành phơi bày mức giá mua máy xét nghiệm Realtime PCR thậm chí còn đắt hơn cả Hà Nội trong khi đó nhiều địa phương mua được với mức giá thấp chưa tới 2 tỷ đồng.

 

Tại Yên Bái, ông Nguyễn Văn Tuyến, Giám đốc Sở Y tế tỉnh cho biết tỉnh này đã mua hệ thống máy Realtime PCR tự động của Đức từ năm 2018 với giá 1,8 tỉ đồng.

Tại Ninh Bình, theo hợp đồng đã ký giữa nhà thầu (Công ty Tâm Việt) và Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình, hệ thống xét nghiệm Realtime PCR đã được lắp đặt và giá trên hợp đồng lên tới gần 7,9 tỉ đồng.

Cụ thể, thiết bị xét nghiệm Realtime PCR tự động, máy tách chiết ADN tự động và thiết bị kèm theo là trên 5,9 tỉ (nhãn hiệu Cobas 4800). Các thiết bị kèm theo như tủ lạnh âm sâu, tủ lạnh bảo quản, đèn cực tím tiệt trùng, máy ly tâm, máy gia nhiệt khô, máy lắc... trị giá xấp xỉ 2 tỉ đồng.

Ông Phạm Văn Hiệp, Giám đốc BVĐK tỉnh Ninh Bình cho biết, hệ thống xét nghiệm virus SARS-CoV-2 đơn vị mua, được UBND tỉnh cấp vốn từ nguồn ngân sách và được đấu thầu công khai, rộng rãi qua mạng đấu thầu quốc gia (đấu thầu điện tử), không chỉ định thầu. Cũng theo ông Hiệp, giá trị Hệ thống xét nghiệm Real-time RT-PCR bệnh viện mua có giá 5,9 tỷ đồng, không phải gần 8 tỷ đồng như các thông tin trên mạng.

 

Tại Quảng Trị, ông Đỗ Văn Hùng, Giám đốc Sở Y tế tỉnh Quảng Trị, cho biết Sở Y tế giao cho CDC tỉnh mua 1 hệ thống máy XN Realtime PCR (giá 1,45 tỉ đồng) và 1 máy tách chiết mẫu tự động (giá 650 triệu đồng) theo hình thức mua “chỉ định thầu”. Loại máy CDC Quảng Trị mua xuất xứ từ Mỹ, XN tối đa khoảng 200 mẫu/ngày.

Tại Đà Nẵng, Sở Y tế TP thông qua hình thức chỉ định thầu mua hệ thống Realtime PCR nguyên khối (5 màu), model AriaMX, sản xuất năm 2020, xuất xứ Malaysia, do Tập đoàn Agilent (Mỹ) sản xuất với giá gần 1,4 tỉ đồng.

Tại Lâm Đồng, một doanh nghiệp địa phương tặng cho CDC Lâm Đồng hệ thống XN trị giá 950 triệu đồng, gồm máy Realtime PCR (nhãn hiệu CFX96 Real Sytem -C1000 Touch Themal Cycler) và máy vi tính đi kèm, cùng 200 kit XN trị giá khoảng 300 triệu đồng.

Tương tự tại Gia Lai, một doanh nghiệp địa phương tặng CDC Gia Lai hệ thống máy Realtime PCR xuất xứ Singapore, công suất mỗi ngày có thể XN được khoảng 300 - 400 ca. Theo một số tờ báo, hệ thống máy xét nghiệm này có giá gần 2 tỷ đồng.

Tại Bình Thuận, BS Lê Văn Hồng, Phó giám đốc Sở Y tế cho biết, Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt toàn bộ gói mua sắm thiết bị cho phòng chống dịch COVID-19 hơn 23 tỉ đồng. Đơn vị trúng thầu cung cấp gói thiết bị này là Công ty TNHH thiết bị y tế Bình Minh (ở đường Lạc Long Quân, Q.Tân Bình, TP.HCM). Trong gói thầu, máy xét nghiệm Realtime PCR có giá 1,6 tỉ đồng.

Tại TP.HCM, Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC) đang sử dụng máy xét nghiệm RT-PCR được điều từ cơ sở 2 BV Ung bướu qua. Còn máy XN RT-PCR của các BV (Bệnh nhiệt đới, Nhi đồng 1, Nhi đồng TP) đều mua từ trước đó rất lâu... Riêng BV Nhi đồng 2 vừa mua máy RT-PCR của Hãng Bio-Rad (Mỹ) giá khoảng 1,7 tỉ đồng và máy chiết tách 1,9 tỉ đồng (Đức).

Còn tại An Giang, Bà Nguyễn Thị Hạnh, Giám đốc BV đa khoa trung tâm An Giang, cho biết đơn vị có hệ thống XN bao gồm cả hệ thống tách chiết tự động nhập khẩu từ Đức là 4,129 tỉ đồng, công suất xét nghiệm từ 400 - 500 mẫu/ngày.

Hay tại Kiên Giang, ông Hà Văn Phúc, Giám đốc Sở Y tế, cho biết tỉnh đã trang bị 2 máy xét nghiệm nhanh COVID-19, do châu Âu sản xuất với giá 3 tỉ đồng/máy. Trong đó, 1 máy cho CDC tỉnh Kiên Giang do ngân sách nhà nước đầu tư, 1 máy cho Trung tâm y tế H.Phú Quốc do một công ty tài trợ.

 

Không chỉ phải mua với mức giá cao ngất ngưởng, một số địa phương còn cho biết họ được doanh nghiệp giảm giá sau khi đã mua sắm hệ thống máy Realtime PCR tự động. Điển hình là tại Thái Bình, cuối tháng 3 vừa qua, Sở Y tế tỉnh Thái Bình quyết định phê duyệt lựa chọn nhà thầu cung cấp TBYT chống dịch COVID-19. Trong đó, số tiền trúng thầu hệ thống máy Realtime PCR tự động là 6,48 tỉ đồng. Đơn vị trúng thầu là Công ty TNHH thương mại và dịch vụ kỹ thuật Tài Lộc (số 7, ngõ 128 Hoàng Văn Thái, P.Khương Mai, Q.Thanh Xuân, Hà Nội).

Được biết, sau khi hoàn thành việc mua sắm, trúng thầu hệ thống máy Realtime PCR thì ngày 15/4, Sở Y tế Thái Bình mời đơn vị trúng thầu rà soát, điều chỉnh lại giá thiết bị. Kết quả là doanh nghiệp giảm giá sốc chỉ còn 5,85 tỉ đồng.

Tương tự, việc điều chỉnh lại giá cũng được phản ánh tại Quảng Ninh. Ngày 1/3, Sở Y tế Quảng Ninh ký hợp đồng mua hệ thống máy Realtime PCR tự động với giá 8,4 tỉ đồng, đã trình UBND tỉnh phê duyệt.

Đến 23/3, sau cuộc làm việc với C03 ngày 15/3, Sở Y tế đã ký phụ lục hợp đồng, giảm giá thiết bị này xuống 7 tỉ đồng. Ngày 19/3, Sở Y tế chuyển tạm ứng 4,2 tỉ đồng cho bên trúng thầu. Đáng nói, hôm 21/4, bên trúng thầu đã hoàn lại số tiền tạm ứng này. Được biết, nhà cung cấp cho tỉnh Quảng Ninh là liên danh nhà thầu Công ty CP đầu tư và xuất nhập khẩu y tế Việt - Công ty CP thiết bị y tế Ánh Sao. Đến nay, Quảng Ninh cho biết chưa thanh toán xong tiền mua máy đồng thời chưa có giá chính thức của bộ sản phẩm trên.

"Nổi bật" nhất có lẽ là Quảng Nam, Sở Y tế tỉnh phê duyệt quyết định lựa chọn đơn vị trúng thầu cung cấp hệ thống máy xét nghiệm Realtime PCR là Công ty CP Thương mại và đầu tư Giải Pháp Việt với giá 7,2 tỷ đồng.

 

Được biết, đây cũng là gói thầu được chỉ định rút gọn trong nước, không sơ tuyển... do Sở Y tế làm chủ đầu tư. Hệ thống xét nghiệm tự động bao gồm máy tách chiết DNA/RNA tự động, máy chia mẫu tự động (do Hãng Qiagen sản xuất, xuất xứ Đức), máy Realtime PCR (do Qiagen sản xuất, xuất xứ Malaysia), một số thiết bị phụ trợ (mua tại VN)… đã được đưa vào hoạt động từ ngày 1/4.

Ông Nguyễn Văn Hai – Giám đốc Sở Y tế tỉnh Quảng Nam giải thích, UBND tỉnh phê duyệt kinh phí mua máy 7,56 tỉ đồng nhưng sau đó sở thương lượng với nhà cung cấp nên giảm xuống còn 7,2 tỉ đồng.

 

Không chỉ mỗi nơi mua hệ thống máy Realtime PCR với mức giá khác nhau, nhiều địa phương thậm chí còn đi mượn của doanh nghiệp. Cụ thể, Trung tâm y tế dự phòng TP.Hải Phòng (thuộc Sở Y tế) nhận máy từ ngày 12/3 và đến 20/3 đủ điều kiện để vận hành máy. Một số thông tin lan truyền rằng, hệ thống máy Realtime PCR được Hải Phòng mua với giá 10 tỉ đồng.

Phản hồi về thông tin này, bà Phạm Thu Xanh, Giám đốc Sở Y tế Hải Phòng, khẳng định: “Thông tin mua máy Realtime PCR với giá 10 tỉ là không đúng. Tôi khẳng định là Hải Phòng chưa mua. Hệ thống ở Trung tâm y tế dự phòng TP.Hải Phòng là chúng tôi mượn của doanh nghiệp”.

Theo bà Xanh, chủ trương mua máy xét nghiệm COVID-19 ở Hải Phòng phải đến đầu tháng 3 mới có. Việc thẩm định dự toán mua máy cũng có nhiều khâu nên đến giờ vẫn chưa được phê duyệt.

 

Sau thời gian phải gửi mẫu lên Hà Nội và chờ xét nghiệm, "Công ty TNHH thiết bị y tế Phương Đông đã chuyển một hệ thống máy Realtime PCR về cho Hải Phòng dùng thử trước khi mua”, bà Xanh cho biết thêm.

Tương tự Hải Phòng, ngày 26/4, Giám đốc CDC Lào Cai Nguyễn Văn Sửu cũng khẳng định CDC Lào Cai chưa mua máy xét nghiệm Realtime PCR. Hệ thống máy đơn vị này đang sử dụng từ ngày 23/2 là của Công ty Tâm Việt "cho mượn". Đáng nói, đây là 1/20 máy đầu tiên được Bộ Y tế công nhận đảm bảo chất lượng đủ điều kiện, tiêu chuẩn làm xét nghiệm SARS-CoV-2.

Chưa hết, Sở Y tế Lào Cai cũng tiếp nhận một thiết bị gồm bộ máy xét nghiệm kỹ thuật Realtime PCR và máy tách chiết của một DN khác là Công ty An Việt "cho mượn" nhưng hệ thống này chưa được cơ quan chức năng công nhận đạt chuẩn nên chỉ sử dụng để sàng lọc mẫu.

 

 

 

Hà Ly (t/h)