Xã hội

Nhân ngày khai trường bàn về vấn đề dạy và học kỹ năng cho học sinh

Chia sẻ Facebook

Theo UNESCO, 4 trụ cột của việc học tập thế kỷ XXI là “học để biết, học để làm, học để chung sống, học để khẳng định bản thân”. Để hoàn thành được 4 việc này, học sinh cần được trang bị kỹ năng sống cần thiết.

Thực trạng kỹ năng sống của học sinh hiện nay

Kỹ năng sống là một phạm trù rộng, được hình thành từ rất sớm. Giới chuyên gia nhận định, kỹ năng sống càng hình thành sớm bao nhiêu thì tác động càng tích cực đến chủ thể bấy nhiêu. Tuy nhiên, kỹ năng sống có nhiều quan niệm rộng, hẹp khác nhau.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) giải thích, kỹ năng sống là khả năng để có hành vi thích ứng và tích cực, giúp các cá nhân có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày.

Song Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) lại định nghĩa kỹ năng sống là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành hành vi mới. Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về việc tiếp thu kiến thức, hình thành thái độ và phát triển kỹ năng.

Kỹ năng sống quyết định đến 75% thành công trong tương lai (ảnh minh họa)

Tuy nhiên, dù được định nghĩa hơi khác nhau một chút nhưng kỹ năng sống vẫn là kỹ năng tự quản bản thân và kỹ năng xã hội cần thiết để cá nhân tự lực trong cuộc sống, học tập và làm việc có hiệu quả hơn. Trong thế kỷ XXI, kỹ năng sống là yếu tố vô cùng quan trọng đối với học sinh.

Nói về thực trạng kỹ năng sống của học sinh Việt hiện nay, nhiều ý kiến cho rằng, đại đa số học sinh Việt thiếu kỹ năng sống trầm trọng. Có một số thanh niên rất giỏi toán, giỏi văn trong trường nhưng tính cách rất nhút nhát. Trong khi ở độ tuổi này cần sự hoạt bát, nhanh nhạy và tràn đầy sức sống.

Thực tế cho thấy, rất nhiều vụ việc xảy ra với nhiều đối tượng học sinh trên cả nước dẫn hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, mà nguyên nhân chính là do thiếu kỹ năng sống.

Trước đây, một thầy giáo dạy toán ở trường THPT Hương Sơn, Hà Tĩnh đã đưa ra khảo sát về kỹ năng bơi lội của học sinh. Khảo sát thực hiện với một lớp chọn 12 của trường. Có 41/45 em thường đi qua suối để đến lớp. Trong đó chỉ có 4 em học sinh biết bơi, kiểu bơi “chó ngoi nướt lụt”, số còn lại chỉ không có một chút kỹ năng nào về bơi lội.

TS Vũ Thu Hương - Giảng viên ĐH Sư phạm Hà Nội

Từ khảo sát cho thấy, kỹ năng sống là một trong những yếu tố rất quan trọng đối với sự phát triển của học sinh hiện nay. Nhìn nhận ở góc độ tâm lý, TS Vũ Thu Hương, ĐH Sư phạm Hà Nội cho rằng, kỹ năng sống đối với trẻ là điều tối quan trọng. Kỹ năng sống mà học sinh cần bao gồm: kỹ năng sống thoát hiểm; ứng phó; ứng biến; kỹ năng sống sử dụng các vật dụng (mọi vật dụng, đặc biệt là vật dụng nguy hiểm); khám phá cuộc sống một cách an toàn và hiệu quả; kỹ năng sống thể hiện trước người khác.

TS Vũ Thu Phương Khẳng định: “Khi tạn xảy ra hay có tình huống nguy hiểm, nếu giỏi văn, giỏi toán mà không biết cách thoát hiểm thì mọi việc giỏi kia đều thành công cốc. Lúc đó, việc cần làm là phải biết cách thoát ra khỏi nguy hiểm một cách an toàn và hiệu quả”.

Một số yếu tố làm giảm kỹ năng số của học sinh như: do chương trình giáo dục còn nặng về kiến thức hàn lâm, ít quan tâm đến kỹ năng sống; Một bộ phận không nhỏ giao viên chưa hiểu kỹ năng sống là gì và do áp lực công tác quá lớn nên chỉ tập trung vào công tác giảng dạy chuyên môn; Nguyên nhân từ phía gia đình: nhiều gia đình chỉ quan tâm đến kiến tiền, đáp ứng nhu cầu vật chất cho con cái mà quên đi việc dạy các con kỹ năng cần thiết trong cuộc sống như kỹ năng ứng xử, giao tiếp, kỹ năng tự bảo vệ bản thân…

Học sinh cần phải trang bị những kỹ năng sống nào?

Kỹ năng sống đối với học sinh là vô cùng quan trọng, điều này đã được Bộ Giáo dục & đào tạo khẳng định. Cuối năm 2018, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và đào tạo Phùng Xuân Nhạ đã Bộ ban hành 19 môn học đều có tích hợp để phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh. Việc trang bị kỹ năng sống, kỹ năng mềm cho học sinh là vấn đề rất quan trọng, cần được quan tâm.

Theo đó, việc trang bị kỹ năng sống cho học sinh cần rất nhiều sự thay đổi trong phương pháp giáo dục và nội dung giảng dạy, cần đi kèm những yếu tố về cơ sở vật chất, về phương pháp học giáo dục, về triết lý giáo dục.

Phân tích về thực trạng dạy kỹ năng sống trong trường học TS Nguyễn Tùng Lâm – Chủ tịch Hội tâm lý Hà Nội, Hiệu trưởng trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội) nói: “Dạy kỹ năng sống cho học sinh phổ thông phải khác hoàn toàn với cách dạy các bộ môn văn hóa trong chương trình phổ thông hiện nay. Thế mà nhiều trường dạy kỹ năng sống lại mở tài liệu ra “đọc chép” cho học sinh… Thực tế, dạy kỹ năng sống cho học sinh phổ thông hiện nay vẫn 3 không: Không có cơ chế, không có biên chế nhân lực, không có cả thời gian để triển khai. Vì vậy, để có chuyển biến trong giáo dục kỹ năng sống cho học sinh, phải cần một chương trình quốc gia”.

Trang bị kỹ năng sống cho học sinh là vấn đề cần đặc biệt được quan tâm (ảnh minh họa)

Theo nhiều chuyên gia, việc nâng cao kỹ năng số cho học sinh sẽ quyết định từ 60 – 70% sự thành công và tính cách của trẻ sau này. Kỹ năng sống được xây dựng và dạy theo đúng nhóm tuổi thì mới đạt hiệu quả cao. Cụ thể:

Nhóm 10 kỹ năng sống cần thiết cho học sinh khối THCS:

1- Kỹ năng tự phục vụ bản thân

2- Kỹ năng xác lập mục tiêu cuộc đời

3- Kỹ năng quản lý thời gian hiệu quả

4- Kỹ năng điều chỉnh và quản lý cảm xúc

5- Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân

6- Kỹ năng giao tiếp và ứng xử

7- Kỹ năng hợp tác và chia sẻ

8- Kỹ năng thể hiện tự tin trước đám đông

9- Kỹ năng đối diện và ứng phó khó khăn trong cuộc sống

10- Kỹ năng đánh giá người khác.

Nhóm 10 kỹ năng sống cần thiết cho học sinh khối THPT: