Có sỏi trong miệng nhưng tưởng quai bị
Đó là trường hợp của một nam bệnh nhân 25 tuổi ở Hà Nội tới Bệnh viện Việt Nam – Cu Ba khám do nghi ngờ quai bị. Qua dấu hiệu sưng đau vùng dưới hàm trái, các bác sĩ thăm khám thì tuyến nước bọt chảy mủ. Kết qảu siêu âm cho thấy bệnh nhân có sỏi ống tuyến nước bọt kích thước khoảng 4 mm.
Theo ThS.BS Hoàng Phong Mỹ, khoa Phẫu thuật hàm mặt, BV Việt Nam – Cu Ba trường hợp nan thanh niên này đã lầm tưởng bị mắc bệnh quai bị. Do đó, anh ta đã tự ý uống thuốc kháng sinh tới khi đau nhức, sưng tấy vùng mặt mới đi khám mới được phát hiện là sỏi tuyến nước bọt dưới hàm trái.
Các viên sỏi tuyến nước bọt có kích thước lớn. Ảnh minh họa
Được biết đây không phải trường hợp duy nhất phát hiện bệnh lý tuyến nước bọt có sỏi trong thời gian qua tại Bệnh viện Việt Nam – Cu Ba. Một trường hợp khác là nữ bệnh nhân 44 tuổi, nhập viện với các biểu hiện sưng đau tái đi tái lại vùng tuyến mang tai trái, có mủ chảy ra.
Được biết, bệnh nhân này có tiền sử viêm tuyến mang tai mạn tính, từng điều trị kháng sinh nhiều đợt nhưng không dứt hẳn. Tại bệnh viện, bác sĩ phát bệnh nhân bị sỏi ống tuyến mang tai.
Cũng theo ThS.BS Hoàng Phong Mỹ, các bệnh liên quan đến tuyến nước bọt không phổ biến và thường không nguy hiểm, song vẫn có những trường hợp bị u ác tính tuyến nước bọt.
Bệnh sỏi tuyến nước bọt phần lớn xảy ra ở tuyến dưới hàm chiếm 60-90%, tuyến mang tai chiếm 10-20%. Sỏi trong giai đoạn mới hình thành có thể không gây ra triệu chứng. Bệnh nhân chỉ có thể nhận thấy các biểu hiện triệu chứng bất thường khi sỏi lớn.
Bệnh sỏi tuyến nước bọt là gì?
Trong khoang miệng có 2 tuyến nước bọt chính là tuyến mang tai và tuyến dưới hàm. Tuyến nước bọt mang tai nằm ở vị trí tương ứng với vùng trước dưới của nắp bình tai; nước bọt được tiết ra từ một lỗ nhỏ nằm ở cạnh răng số 6 hàm trên.
Còn tuyến nước bọt dưới hàm nằm ở khu vực dưới ngoài của xương hàm dưới; các chất tiết của tuyến này đổ ra cạnh hãm lưỡi (nơi mà khi cong lưỡi lên trên ta nhìn thấy một đường mảnh nối lưỡi và sàn miệng). Bên cạnh đó còn hàng trăm tuyến nước bọt phụ khác nằm trong lớp niêm mạc của khoang miệng, họng và các xoang.
Sỏi tuyến nước bọt được đẩy ra từ dưới lưỡi một người đàn ông ở Anh
Sỏi tuyến nước bọt là tình trạng đóng khối của canxi và phosphat tại các vị trí của tuyến nước bọt trong khoang miệng. Các chất được tiết ra từ tuyến nước bọt cùng với các tế bào biểu bì của ống dẫn nước bọt đổ ra khoang miệng, do vi khuẩn và quá trình viêm mạn tính gây ra mà đóng khối lại. Sỏi tuyến nước bọt thường xuất hiện ở tuyến hàm dưới (80%) và tuyến mang tai. Gần như không có trường hợp sỏi ở các tuyến nước bọt phụ.
Khi hình thành các viên sỏi nhỏ, chúng dễ gây bán tắc ống dẫn lưu. Sỏi rất dễ bị đẩy ra ngoài khoang miệng qua lỗ thoát của tuyến nước bọt (đặc biệt trong quá trình ăn uống, khi đang ăn có thể cảm thấy sạn sỏi trong miệng).
Nếu nhưng viên sỏi lớn có thể gây tắc hoàn toàn tuyến nước bọt, khiến các chất xuất tiết của tuyến không dẫn lưu được. Khi đó, vùng tuyến nước bọt có sỏi sẽ bị sưng phồng, làm mặt bị lệch hẳn về một bên, dần dần gây nhiễm trùng tuyến.
Bệnh nhân có thể cảm thấy biểu hiện sưng, nóng, đỏ, ấn đau đi kèm sốt cao, có thể rét run. Trường hợp nặng, vị trí bị viêm có thể tạo thành ổ áp xe, gây tổn thương dây thần kinh chi phối hoạt động của các cơ mặt, gây liệt mặt.
Điều trị sỏi tuyến nước bọt bằng phương pháp mới
Để chẩn đoán xác định sỏi tuyến nước bọt, bệnh nhân cần được chụp X-quang hoặc CT scanner. Trường hợp sỏi ở vị trí gần miệng ống dẫn lưu của tuyến nước bọt, thì có thể xử lý nhanh bằng gây tê tại chỗ và rạch trong miệng. Nếu là nhưng sỏi ở trung tâm tuyến, bác sĩ sẽ phải lấy ra qua một đường rạch phía ngoài đi qua toàn bộ tuyến.
Gần đây, nhiều nước trên thế giới bắt đầu áp dụng phương pháp nội soi trong chẩn đoán và điều trị bệnh lý tuyến nước bọt, giúp bảo tồn chức năng ống tuyến. Ở Việt Nam, BV Việt Nam – Cu Ba, Hà Nội là đơn vị đầu tiên ứng dụng kĩ thuật tiên tiến này.
Sỏi tuyến nước bọt thường xuất hiện ở vị trí dưới lưỡi hoặc mang tai. Ảnh minh họa
Bằng phương pháp mới này, sỏi tuyến nước bọt nhỏ dưới 4 mm đều có thể áp dụng nội soi để loại bỏ sỏi. Nếu sỏi lớn 4-8 mm, có thể dùng laser phân mảnh trước khi nội soi gắp bỏ.
Thông thường khi sỏi hình thành, không có bất kỳ triệu chứng nào. Đến khi đạt được kích thước đủ lớn, khối sỏi sẽ khiến nước bọt chảy ngược lại vào tuyến, gây đau và sưng. Các phương pháp điều trị nội khoa có thể không điều trị được sỏi triệt để. Trong khi đó, phẫu thuật cắt bỏ tuyến có nguy cơ tổn thương thần kinh, như thần kinh lưỡi, thần kinh mặt, thần kinh hàm dưới, ảnh hưởng đến thẩm mỹ… Do đó, phương pháp nội soi trong chẩn đoán và điều trị bệnh lý tuyến nước bọt sẽ khắc phục được hầu hết các nhược điểm trên.
Đến nay, đã có hơn 20 bệnh nhân mắc sỏi tuyến nước bọt bằng phương pháp nội soi mới này. Kết quả không có bệnh nhân nào bị tái phát bệnh sau phẫu thuật.
Các bác sĩ vẫn cảnh báo bệnh nhân không được chủ quan với các bệnh lý tuyến nước bọt. Nếu để lâu bệnh có thể diến biến nghiêm trọng, có thể chuyển biến thành u hay thậm chí là u ác tính.
[presscloud]http://media.baosuckhoecongdong.vn/upload/video/2019/06/13/Nước bọt - thuốc giảm đau mạnh gấp 6 lần morphine - VnExpress_13062019115037.mp4[/presscloud]
Nước bọt có tác dụng giảm đau mạnh gấp 6 lần morphine. Video: Business Insider
Hà Ly (T/h)
