Trăng xanh là gì?
Trăng xanh trong tiếng anh có nghĩa là Blue Moon, người phương Tây sử dụng khái niệm này để chỉ hiện tượng thiên văn mặt trăng tròn xuất hiện lần thứ 2 trong một tháng dương lịch. Thường thì một năm dương lịch chúng ta sẽ có 12 tháng, tương ứng với 12 lần trăng tròn. Thế nhưng do mỗi năm dương lịch/năm chí tuyến lại dài hơn so với năm âm lịch 11 ngày nên những ngày này dần dần sẽ dồn lại để sau khoảng 2-3 năm sẽ lại có thêm 1 lần trăng tròn thứ 13 trong năm.
Hiện tượng trăng xanh còn có nhiều tên như: Ngày trăng tròn cá tầm, Trăng bắp xanh, Trăng ngũ cốc và Trăng tròn đỏ... Trên thế giới có rất nhiều cách diễn giải khác nhau về hiện tượng trăng xanh. Giới tu sĩ Công Giáo khi tính toán ngày tháng cho Mùa Chay và Lễ Phục Sinh thường phải xác định ngày diễn ra Trăng Mùa Chay.
Người ta quan niệm rằng nếu trăng tròn đến quá sớm thì họ gọi là "Trăng phản" (có nghĩa là trăng phản bội), hoặc "Trăng màu" (có nghĩa là trăng màu sắc) và như vậy năm nay Trăng Mùa Chay đã đến đúng vào thời điểm dự kiến dành cho nó.
Theo văn hóa Phương Tây, người ra đặt tên cho ngày trăng tròn theo thời gian của năm. Do đó mặt trăng đến quá sớm mà không có tên thì sẽ được gọi là mặt trăng xanh.
Còn đối với lịch nhà nông thì lại định nghĩa trăng xanh là một kỳ trăng tròn "dư thừa" trong mùa. Thông thường một năm có 4 mùa. Mỗi mùa chỉ có 3 lần trăng tròn. Nếu một mùa có tới 4 lần trăng tròn thì lần trăng tròn thứ 3 sẽ được gọi là trăng xanh.
Mặt trăng xanh thì có màu xanh hay không?
Nhiều người thường nhầm lẫn về hiện tượng trăng xanh và cho rằng nó sẽ phát ra ánh sáng xanh đúng như tên gọi của nó. Tuy nhiên thực tế thì không phải vậy.
Trăng xanh là một hiện tượng cứ 2.5 năm thì sẽ xảy ra một lần. Màu sắc của nó thì không có liên quan gì đến cái tên trăng xanh cả. Theo đó mặt trăng xanh vẫn sẽ có ánh sáng ngả vàng như thông thường và đôi lúc còn có thể ngả sang màu đỏ nhạt. Trăng tròn sẽ tối và đỏ trong suốt quá trình nguyệt thực và hiện tượng này gọi là trăng máu.
Trên thế giới thuật ngữ "Blue Moon" được sử dụng để chỉ các trường hợp mặt trăng thực sự biến thành màu xanh. Vào những năm 50 của thế kỷ trước, người dân tại Thủy Điển và Canada đã chứng kiến được hiện tượng thiên văn kỳ thú này.
Thời điểm đó cả 2 quốc gia này đều xảy ra hai vụ cháy rừng lớn khiến khói bụi bay vào khí quyển. Các phân tử trong khói đã tác động vào ánh sáng đỏ và vàng của mặt trăng để tạo thành ánh sáng xanh.
Bên cạnh đó các vụ núi lửa phun trào cũng có thể tạo ra được ánh sáng xanh của mặt trăng. Tuy nhiên các phân tử trong khói bụi phải đạt một kích cỡ chuẩn xác thì mới tạo ra được hiện tượng này. Do đó xác xuất để chứng kiến siêu phẩm mặt trăng xanh là vô cùng hiếm hoi trong đời.
Lần duy nhất kể từ năm 1883 đến nay người ta đã ghi nhận được hiện tượng mặt trăng xanh kéo dài trên khắp thế giới trong suốt 2 năm. Nguyên nhân là bởi núi lửa ở Krakatoa ở Indonesia phun trào, tro bụi bay vào không gian và len lỏi cả vào những tầng cao hơn của khí quyển.
Tro bụi núi lửa Krakatoa có chứa đầy những hạt rộng khoảng 1 micron kích cỡ phù hợp để phân tán mạnh mẽ ánh sáng màu đỏ trong khi cho phép các màu khác đi qua. Các chùm tia sáng mặt trăng trắng chiếu sáng qua các đám mây này trở thành màu xanh lam hoặc màu xanh lá cây.
Hiện tượng trăng xanh tồn tại nhiều năm sau vụ phun trào núi lửa nói trên. Ngoài ra người dân còn nhìn thấy mặt trăng có màu tím oải hương và các đám mây dạ quang.
Các nhà nghiên cứu núi lửa Scott Rowland của đại học Hawaii tro bụi cũng gây ra hiện tượng hoàng hôn rực đỏ sống động đến nỗi lính cứu hỏa Mỹ còn được triệu tập vì tưởng đó là một vụ hỏa hoạn.
Các núi lửa phun trào cũng gây ra hiện tượng mặt trăng xanh. Người dân trên thế giới đã nhìn thấy hiện tượng này vào năm 1983 sau khi núi lửa El Chichon ở Mexico phun trào. Ngoài ra, có nhiều báo cáo về trăng xanh xuất hiện do núi St. Helens hoạt động năm 1980 và núi Pinatubo hoạt động năm 1991.
Trăng xanh có ý nghĩa gì?
Nhiều người cho biết hiện tượng mặt trăng xanh này có tác động đến hệ thần kinh của con người khiến họ mất kiểm soát. Thậm chí ở phương Tây còn có truyền thuyết nói rằng người sói sẽ xuất hiện vào đêm trăng tròn thứ 2 trong cùng 1 tháng.
Đến nay nhiều người vẫn cho rằng các hiện tượng thiên văn kỳ lạ sẽ có liên quan đến ngày tận thế hoặc một đại thảm họa nào đó sẽ xảy ra với loài người. Và hiện tượng trăng xanh này cũng không ngoại lệ. Theo đó, người xưa đã quan niệm rằng, trăng máu và trăng xanh một khi đã xuất hiện thì sẽ liên quan trực tiếp đến đại họa của loài người. Tuy nhiên đó mới chỉ là những lời phỏng đoán chưa có căn cứ.
Còn trên thực tế, các chuyên gia của trường đại học California, Mỹ cho rằng ánh sách của mặt trăng có liên quan đến sức khỏe của con người. Họ giải thích rằng trong những ngày trăng tròn, ánh sách của trăng đã tác động đến giấc ngủ của con người và gây ra hiện tượng thiếu ngủ, khiến thái độ và hành vi của con người có sự bất thường. Tuy nhiên nó chỉ là một tác động nhỏ không thể khiến con người phát điên hoặc hóa sói như trong truyền thuyết được.
Các nhà khoa học cũng khẳng định, hiện tượng trăng xanh không gây ra bất cứ ảnh hưởng gì cho sức khỏe con người như những lời đồn đoán trên mạng xã hội.
Ngoài ra những bức hình mà cư dân mạng chụp được cho rằng đó là "mặt trăng xanh" thực chất có thể là hiệu ứng Lens Flare - hiện tượng loé sáng do góc máy chọn khung hình với ánh sáng trực tiếp đi vào ống kính mà thôi. Bởi trên thực tế thì đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có kết luận chính thức về hiện tượng thiên văn này. Thậm chí, cũng chưa có gì đảm bảo đó thực sự là trăng hay là một vật thể gì khác xuất hiện trên bầu trời.
Trăng xanh rơi đúng vào ngày Halloween 31/10/2020
Như đã giải thích bên trên, hiện tượng trăng xanh sẽ xuất hiện theo chu kỳ 2-3 năm một lần do lịch dương và lịch âm có sự chênh lệnh với nhau quá lớn. Thế nhưng năm nay, mặt trăng xanh lại xuất hiện vào đúng đêm Halloween khiến cho sự kiện này thêm đặc biệt và hấp dẫn hơn.
Các nhà khí tượng học cho rằng nếu bỏ lỡ dịp trăng xanh năm nay thì bạn sẽ phải chờ đến năm 2039 thì mới được chứng kiện cảnh tượng này vào đúng dịp Halloween.
Cư dân mạng đã vô cùng háo hức vì chỉ còn ít giờ nữa thôi là có thể chiêm ngưỡng hiện tượng tuyệt đẹp này. Ở Việt Nam nếu điều kiện thời tiết quang đãng, mọi người cũng có thể hoàn toàn theo dõi bằng mắt thường được nữa.
Nếu là một người yêu thích các sự kiện thiên văn thì bạn đừng nên bỏ lỡ dịp theo dõi hiện tượng trăng xanh thú vị này vào đêm 31/10 nhé. Ghi chú lại lịch từ bây giờ là việc làm không thừa đâu.
Bên cạnh trăng xanh xảy ra vào ngày 31/10 thì từ giờ đến cuối năm 2020 chúng ta sẽ còn có cơ hội được chiêm ngưỡng rất nhiều sự kiện thiên văn đáng chú ý khác xảy ra như:
- Đêm 13 - rạng sáng 14/12: Mưa sao băng Geminids xảy ra với tần suất 100 sao băng/giờ.
- Đêm 30/11: Hiện tượng nguyệt thực nửa tối.
- Ngày 21/12: Hai hình tinh lớn nhất Hệ Mặt Trời là sao Mộc và sao Thổ chiếu sáng cạnh nhau, tạo ra giao hội hiếm gặp khiến chúng rực sáng trên bầu trời phía Tây.
[presscloud]http://media.tuoitrexahoi.vn/upload/video/2020/10/30/trang-xanh-la-gi-va-trang-xanh-co-y-nghia-gi_30102020152042.mp4[/presscloud]
Hiện tượng mặt trăng xanh
Theo Thiên Bình/SKCĐ
