Nhiều người thường không nhận ra rằng những thói quen xấu có thể tác động tiêu cực đến chức năng não bộ. Có nhiều hành vi thầm lặng đang âm thầm lấy đi khả năng tư duy của trẻ, mà không phải cha mẹ nào cũng nhận thức được.
Để con bạn phát triển tốt và duy trì khả năng nhận thức, hãy hành động ngay từ bây giờ để loại bỏ những thói quen không lành mạnh này. Việc can thiệp kịp thời sẽ giúp xây dựng một nền tảng vững chắc cho trí tuệ của trẻ.
Ăn quá nhiều đồ ngọt
Tiêu thụ nhiều đồ ngọt có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng não, theo nghiên cứu từ Đại học California. Một chế độ ăn nhiều đường trong thời gian dài có thể làm chậm hoạt động não, ảnh hưởng đến khả năng học tập và trí nhớ. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng lượng đường trong máu cao có liên quan đến việc thu nhỏ vùng hồi hải mã, trung tâm điều khiển trí nhớ của não.
Nhiều cha mẹ có thể nghĩ rằng cho trẻ ăn một chút bánh ngọt hay uống nước trái cây là vô hại, nhưng thực phẩm chứa nhiều đường có thể làm thay đổi cách bộ não hoạt động, khiến trẻ trở nên nghiện và tìm kiếm đồ ngọt nhiều hơn. Những trẻ có thói quen ăn đồ ngọt thường dễ bị kích thích bởi các món ăn này và khó kiểm soát ham muốn ăn vặt.
Để tránh việc hình thành thói quen phụ thuộc vào đường từ sớm, cha mẹ cần chủ động giảm lượng đồ ngọt trong chế độ ăn của trẻ để bảo vệ sự phát triển trí tuệ của chúng.
Nghiện thiết bị điện tử
Sự nghiện ngập vào thiết bị điện tử, đặc biệt là điện thoại di động, có thể được gọi là "hiệu ứng hạt dưa" trong tâm lý học. Mỗi lần sử dụng khiến người dùng muốn tiếp tục, dẫn đến tình trạng không thể dừng lại. Điều này đặc biệt nguy hiểm với trẻ em, khi lượng thông tin và sự kích thích từ màn hình không chỉ tiêu tốn thời gian mà còn ảnh hưởng đến khả năng tập trung.
Nghiên cứu cho thấy cấu trúc não của những người nghiện điện thoại có thể tương tự như những người mắc bệnh Alzheimer, với sự teo giảm và thiếu kích thích cảm giác, dẫn đến khả năng tập trung và trí nhớ kém. Trẻ em bị ảnh hưởng thường không thể ngồi yên, thiếu kiên nhẫn và không đủ khả năng tập trung vào các môn học như Toán hay Vật lý.
Để giúp trẻ giảm bớt sự phụ thuộc vào điện thoại, cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ tham gia các hoạt động nghệ thuật như xem Phim hoạt hình chất lượng, đồng thời khuyến khích các hoạt động Thể thao hoặc trò chơi trí tuệ, giúp sản xuất dopamine tự nhiên. Những hoạt động này không chỉ cải thiện khả năng tập trung mà còn phát triển những kỹ năng sống quan trọng cho trẻ.
Không chịu vận động
Theo chuyên gia tâm lý Yang Xia từ Trường Cao đẳng Y tế Liên minh Bắc Kinh, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng kém tập trung, trì hoãn và tâm trạng xấu ở trẻ em là do thiếu hoạt động thể chất. Ngày nay, nhiều trẻ dành phần lớn thời gian ở nhà cho việc làm bài tập và tham gia các lớp học ngoại khóa, trong khi thời gian cho các hoạt động ngoài trời gần như không có.
Thực tế cho thấy, việc tập thể dục không chỉ không cản trở việc học mà còn tăng cường khả năng trí não, từ đó nâng cao hiệu quả học tập. Một ví dụ thành công từ một trường trung học cơ sở ở Chicago cho thấy chương trình "kế hoạch thể thao 0 giờ" đã giúp học sinh dậy sớm để tập thể dục trước giờ học. Mặc dù ban đầu phụ huynh phản đối, nhưng họ nhận thấy sự cải thiện rõ rệt trong sự tích cực và tập trung của con em mình. Sau một học kỳ, những học sinh tham gia đã cải thiện khả năng đọc hiểu lên tới 10%.
Khi trẻ vận động, cơ thể sẽ sản sinh ra các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine, serotonin và norepinephrine, hỗ trợ tâm trạng, trí nhớ và khả năng tập trung. Vì vậy, thay vì ngăn cản trẻ vận động, việc khuyến khích và tạo điều kiện cho chúng hoạt động thể chất là một cách hiệu quả để nâng cao chất lượng học tập.
Thức khuya
Thức khuya có ảnh hưởng tiêu cực đáng kể đến sự phát triển và chức năng của não bộ, tương tự như tình trạng say rượu. Nghiên cứu cho thấy, thiếu ngủ làm giảm khả năng học tập, khả năng phối hợp tay mắt và tốc độ phản ứng của trẻ. Khi ngủ, não bộ thực hiện chức năng dọn dẹp, loại bỏ các chất thải, phục hồi sức khỏe tinh thần và thể chất. Nếu trẻ không ngủ đủ giấc, độc tố sẽ tích tụ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của não.
Để tránh những tác động xấu do thức khuya, phụ huynh nên làm gương và khuyến khích trẻ đi ngủ sớm. Việc này giúp não bộ có đủ thời gian để dọn dẹp căng thẳng và mệt mỏi, đồng thời đảm bảo trẻ học tập hiệu quả hơn vào ngày hôm sau.
Lười tư duy
Theo nghiên cứu của nhà khoa học Hồng Lan, não bộ có tính dẻo và tuân theo nguyên tắc "dùng hoặc mất", nghĩa là nếu không được vận dụng, các mạch thần kinh sẽ dần bị lãng quên. Điều này khiến trẻ em không vận động trí óc ngày càng sa sút khả năng tư duy. Khi trẻ không hứng thú với việc học hỏi, chỉ làm những bài tập đơn giản và bỏ cuộc khi gặp khó khăn, chúng sẽ hình thành thói quen lười biếng, dẫn đến việc kém thông minh.
Để giúp trẻ phát triển não bộ, cha mẹ cần lưu ý hai điểm chính. Thứ nhất, không nên làm quá nhiều việc cho con, vì điều này tạo ra sự phụ thuộc và làm mất khả năng tư duy độc lập của trẻ. Thứ hai, tạo môi trường kích thích học hỏi; nếu cha mẹ không nghiên cứu hay đọc sách, trẻ cũng khó có động lực phát triển. Hành động đi đôi với lời nói sẽ là phương pháp Giáo dục hiệu quả hơn.
Học liên tục không nghỉ
Một bức ảnh gây chú ý cho thấy trẻ em trong viện vừa phải làm bài tập vừa truyền nước biển, phản ánh áp lực học tập không ngừng ngay cả khi sức khỏe yếu. Việc học khi bệnh có thể dẫn đến mất tập trung, giảm trí nhớ và trong những trường hợp nghiêm trọng, gây tổn thương não bộ khó hồi phục.
Để cải thiện tình hình, cha mẹ nên khuyến khích trẻ thư giãn bằng cách nghe nhạc, nhìn ra ngoài hoặc đi dạo để tạm quên đi việc học, tạo cảm giác vui vẻ và hồi phục năng lượng. Khi trẻ ốm, việc nghỉ ngơi, bổ sung dinh dưỡng và ngủ đủ giấc là rất quan trọng.
Cần sắp xếp thời gian học tập hợp lý để các phần của não có thể nghỉ ngơi lần lượt, tránh tình trạng quá tải cho hệ thần kinh. Sử dụng phương pháp học tập khoa học không chỉ giúp trẻ bảo vệ sức khỏe mà còn cải thiện hiệu quả học tập.
