Chỉ còn chưa đầy 2 tuần nữa là kết thúc năm, các dữ liệu cho thấy năm 2024 có khả năng trở thành năm nóng nhất từng được ghi nhận, vượt qua kỷ lục năm 2016. Một trong những yếu tố chính góp phần vào hiện tượng này là sự vắng mặt của La Nina, dù các mô hình dự báo thời tiết trước đó đã dự báo sẽ xảy ra.
La Nina là gì?
La Nina là một pha của hiện tượng dao động nam ENSO (El Nino Southern Oscillation) - hiện tượng khí hậu đặc trưng bởi sự thay đổi nhiệt độ bề mặt biển ở khu vực giữa và phía đông Thái Bình Dương, cùng với sự dao động của khí quyển phía trên. ENSO có ảnh hưởng lớn đến tuần hoàn khí quyển toàn cầu, từ đó tác động đến thời tiết trên toàn thế giới.
ENSO có ba pha chính: nóng (El Nino), lạnh (La Nina), và trung tính - xuất hiện theo chu kỳ từ 2 đến 7 năm. La Nina gần đây nhất xảy ra vào giai đoạn 2020-2023, còn El Nino diễn ra vào 2023-2024.
Trong pha trung tính, nước biển ở phía đông Thái Bình Dương (gần bờ tây bắc Nam Mỹ) mát hơn so với phía tây (gần Indonesia và Philippines) do gió thổi từ đông sang tây, kéo nước ấm về phía tây.
Tình trạng hiện tại của đại dương và dự báo ENSO năm nay
Theo NOAA (Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ), tính đến ngày 9.12, nhiệt độ bề mặt biển dọc xích đạo khu vực giữa và đông Thái Bình Dương vẫn ở mức gần hoặc dưới trung bình. Điều này cho thấy pha trung tính của ENSO vẫn tiếp diễn và La Nina mới chỉ trong giai đoạn “theo dõi.”
Ban đầu, các mô hình thời tiết dự đoán La Nina sẽ xuất hiện vào tháng 8-9, sau đó dời sang tháng 10-12. Hiện tại, các dự báo mới nhất cho rằng La Nina sẽ xuất hiện yếu và ngắn trong giai đoạn từ tháng 12 đến tháng 2.
Các chuyên gia nhận định rằng ngay cả khi La Nina hình thành, hiện tượng này sẽ kết thúc nhanh chóng và chuyển về pha trung tính vào khoảng tháng 3-5 năm 2025.
Tại sao dự báo La Nina năm nay không chính xác?
Có nhiều yếu tố khiến các mô hình dự báo thất bại trong việc xác định La Nina năm nay.
Một là, năm nay, sự tương tác giữa đại dương và khí quyển không diễn ra như mong đợi, khiến nhiệt độ bề mặt Thái Bình Dương duy trì trạng thái ấm hoặc gần trung bình. Điều này một phần là do tác động của El Nino vẫn còn kéo dài sang năm 2024.
Hai là gió tây bất thường. Trong giai đoạn tháng 9-10, khi có khả năng chuyển sang pha La Nina, các dị thường gió tây lại chiếm ưu thế. Về mặt khí hậu, gió tây bất thường là điều kiện bất lợi cho sự phát triển của La Nina.
Ba là ảnh hưởng của mùa gió mùa và ENSO. Năm nay, khi El Nino kết thúc và pha trung tính của ENSO xuất hiện, nó trùng với mùa gió mùa (tháng 6-9). Mùa mưa này lại mang lượng mưa dồi dào và cao hơn trung bình, làm thay đổi các điều kiện khí quyển, bao gồm cả gió tây, từ đó ảnh hưởng đến quá trình chuyển pha La Nina.
Sự vắng mặt của La Nina cùng với các yếu tố khí hậu bất thường đã khiến các mô hình dự báo năm nay sai lệch. Mặc dù La Nina có thể xuất hiện yếu vào cuối năm nay, tác động của nó sẽ rất hạn chế và ngắn ngủi trong mùa đông. Điều này cũng góp phần vào khả năng năm 2024 sẽ trở thành năm nóng nhất trong lịch sử được ghi nhận.
