Trong một số trường hợp, người sử dụng lao động tìm cách sa thải lao động nữ mang thai vì sụt giảm năng suất, ảnh hưởng đến hiệu quả công việc chung. Tuy nhiên, Bộ luật Lao động 2019 quy định rất chặt chẽ việc bảo vệ thai sản cho lao động nữ.
Cụ thể, Khoản 3 Điều 137 Bộ luật Lao động 2019 quy định: "Người sử dụng lao động không được sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với người lao động vì lý do kết hôn, mang thai, nghỉ thai sản, nuôi con dưới 12 tháng tuổi".
Chỉ trong một số trường hợp được phép sa thải lao động nữ mang thai như: người sử dụng lao động là cá nhân chết, bị Tòa án tuyên bố mất năng lực hành vi dân sự, mất tích hoặc đã chết; người sử dụng lao động không phải là cá nhân chấm dứt hoạt động hoặc bị cơ quan chuyên môn về đăng ký kinh doanh thuộc UBND cấp tỉnh ra thông báo không có người đại diện theo pháp luật, người được ủy quyền thực hiện quyền và nghĩa vụ của người đại diện theo pháp luật.
Ngay cả trong trường hợp hợp đồng lao động hết hạn trong thời gian lao động nữ mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi thì lao động nữ trên được ưu tiên giao kết hợp đồng lao động mới.
Pháp luật có nhiều điều khoản ưu tiên, bảo vệ công việc cho lao động nữ đang mang thai (Ảnh minh họa: Hữu Khoa).
Trước và sau khi sinh con, lao động nữ được nghỉ thai sản 6 tháng và được hưởng chế độ thai sản theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội. Hết thời gian nghỉ thai sản, nếu có nhu cầu, lao động nữ có thể nghỉ thêm một thời gian không hưởng lương sau khi thỏa thuận với người sử dụng lao động.
Việc làm của lao động nữ nghỉ thai sản được pháp luật bảo đảm. Theo Điều 140 Bộ luật Lao động, lao động được bảo đảm việc làm cũ khi trở lại làm việc mà không bị cắt giảm tiền lương và quyền, lợi ích so với trước khi nghỉ thai sản; trường hợp việc làm cũ không còn thì người sử dụng lao động phải bố trí việc làm khác cho họ với mức lương không thấp hơn mức lương trước khi nghỉ thai sản.
Điều 28 Nghị định 12/2022/NĐ-CP cũng quy định rất chi tiết chế tài xử lý các hành vi vi phạm các quy tắc bảo vệ việc làm cho lao động nữ mang thai.
Người sử dụng lao động sẽ bị phạt từ 10 đến 20 triệu đồng nếu có một trong các hành vi sau: Không bảo đảm việc làm cho người lao động theo quy định tại Điều 140 của Bộ luật Lao động; không ưu tiên giao kết hợp đồng lao động mới đối với trường hợp hợp đồng lao động hết hạn trong thời gian lao động nữ mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi; sa thải hoặc đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động đối với người lao động vì lý do kết hôn, mang thai, nghỉ thai sản hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi…
Mức xử phạt hành chính trên là mức phạt đối với người sử dụng lao động là cá nhân. Nếu chủ thể vi phạm là công ty, đơn vị thì mức phạt sẽ nhân hai cho cùng hành vi.
