I. Vài nét về tác giả, tác phẩm
1. Tác giả
A-lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Pu-skin sinh ra và lớn lên trong thời đại mà cả nước Nga đang bị đè nặng bởi ách thống trị của chế độ nông nô chuyên chế. Ông xuất thân từ một gia đình quý tộc, yêu thích và biết làm thơ từ thuở học sinh.
Pu-skin được biết đến là nhà thơ mở đầu, đặt nền móng cho văn học hiện thực Nga thế kỉ XIX. Ông có đóng góp trên nhiều mặt, nhiều thể loại văn học, nhưng cống hiến vĩ đại nhất của ông vẫn là Thơ trữ tình. Với hơn 800 bài thơ và 13 bản trường ca bất hủ, thơ của Pu-skin thể hiện tâm hồn khao khát tự do và tình yêu của nhân dân Nga. Chính vì thế, nhà phê bình văn học Bielinxki đã nhận định Pu-skin là “bộ bách khoa toàn thư của hiện thực đời sống Nga nửa đầu thế kỉ XIX”.
2. Tác phẩm: "Tôi yêu em"
"Tôi yêu em" là một trong những bài thơ tình nổi tiếng của Pu-skin, được khơi nguồn từ mối tình của nhà thơ với A. Ô-lê-nhi-na. Mùa hè năm 1829, Pu-skin đã cầu hôn A. Ô-lê-nhi-na nhưng không được chấp nhận.
* Bố cục tác phẩm
-
Phần 1(4 câu thơ đầu): Lời giãi bày tình yêu chân thành
-
Phần 2 (4 câu thơ cuối): Những cung bậc trong tình yêu và nhân cách cao thượng
II. Hướng dẫn đọc thêm
Câu 1 (trang 20 SGK Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
Lời giãi bày thể hiện tình cảm, tâm trạng gì của nhân vật trữ tình?
Lời giãi bày thể hiện cảm xúc bị kìm nén, dè dặt, bị lý trí chi phối, tình cảm đầy chân thành thông qua cụm từ “tôi yêu em”.
Câu 2 (trang 20 SGK Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
Chú ý biện pháp lặp cấu trúc và hai dòng thơ kết.
Điệp cấu trúc “tôi yêu em”: Thể hiện sự tuôn trào của cảm xúc, muốn bộc bạch sự chân thành và đằm thắm của tình yêu. Tình yêu ấy không bao giờ lụi tắt, mặc dù vì người yêu tác giả sẵn sàng rút lui.
Hai dòng thơ kết: Lời giã biệt cho mối tình không thành nhưng vẫn tràn ngập yêu thương, không một chút hận thù mà chứa chan lời cầu mong đầy tính nhân văn.
Câu 1 (trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 11 Tập 1): Nhân vật trữ tình trong bài thơ là ai? Dựa vào yếu tố nào để xác định điều đó?
Nhân vật trữ tình trong bài thơ là tác giả, xưng “tôi”.
Câu 2 (trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
Cụm từ nào trở thành điệp khúc được lặp lại nhiều lần trong bài thơ? Tác dụng nghệ thuật của biện pháp lặp cấu trúc đó là gì?
Cụm từ “tôi yêu em” trở thành điệp khúc trong bài thơ.
-
Điệp khúc “tôi yêu em” trong câu thơ “Tôi yêu em: đến nay chừng có thể” thể hiện cảm xúc bị kìm nén, dè dặt, bị lý trí chi phối.
-
Điệp khúc “tôi yêu em” trong câu thơ “Tôi yêu em âm thầm, không hy vọng” thể hiện sự chuyển đổi đột ngột, tuôn trào của cảm xúc, không còn nghe theo sự điều khiển của lý trí nữa.
-
Điệp khúc “tôi yêu em” trong hai dòng thơ cuối thể hiện sự tuôn trào của cảm xúc, muốn bộc bạch sự chân thành, đằm thắm của tình yêu tôi dành cho em. Tình yêu ấy không bao giờ lụi tắt, mặc dù vì người yêu tác giả sẵn sàng rút lui.
Câu 3 (trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
Tâm trạng của nhân vật trữ tình được thể hiện như thế nào qua bốn dòng thơ đầu?
Tâm trạng phức tạp của nhân vật trữ tình được thể hiện qua khổ thơ đầu:
Hai câu thơ đầu:
Pu-skin khẳng định tình yêu nồng nàn, mãnh liệt của mình bằng câu thổ lộ rất chân thành, tha thiết “Tôi yêu em: đến nay chừng có thể”.
Khẳng định thứ tình cảm sâu sắc vẫn tồn tại trong trái tim người nghệ sĩ chưa từng đổi thay, vẫn luôn sâu sắc, nồng nàn và đơn giản chỉ bằng ba chữ “Tôi yêu em”.
Không phải là thứ tình cảm nông nổi, bồng bột của tuổi trẻ vụng dại, mà là tình yêu chung thủy, vững bền dẫu qua bao năm tháng vẫn không hề đổi thay.
Hai câu thơ sau:
-
Quyết tâm rời bỏ “Nhưng không để em bận lòng thêm nữa/Hay hồn em phải gợn bóng u hoài”.
-
Vẻ cao thượng trong nhân cách của tác giả được thể hiện một cách rõ nét, Pu-skin yêu và tôn trọng người mình yêu tuyệt đối. Ông thà hy sinh, chấp nhận bản thân chịu đau khổ giày vò, cũng không muốn cô gái mình yêu chịu tổn thương một chút nào.
-
Ẩn hiện sự kìm nén, nỗi xót xa khi buộc phải từ bỏ thứ tình yêu mà ông hằng quý trọng, nâng niu suốt một quãng thời gian dài, tưởng như đã in sâu vào tim.
Câu 4 (trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
Trong mạch cảm xúc của bài thơ, hai dòng thơ kết có gì đặc biệt và cho thấy điều gì trong tình cảm, quan niệm về tình yêu của nhà thơ?
Trong hai dòng thơ kết, ta có thể thấy được sự cao thượng, trong sáng và chân thành trong tình yêu. Bước ra khỏi mối tình vô vọng chính là cách để tôn trọng người phụ nữ ông yêu, đồng thời cũng là tôn trọng chính bản thân mình. Qua đó, thể hiện lối ứng xử thông minh, nhân hậu của một người đàn ông trưởng thành, khẳng định mạnh mẽ tình yêu sâu nặng của mình và bộc lộ niềm tự hào, sự tự tin vào tình yêu ấy chắc chắn sẽ đem lại hạnh phúc cho cô gái.
Câu 5 (trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
Theo em, nhân vật xưng “tôi” trong bài thơ là người như thế nào?
Theo em, nhân vật “tôi” là người hiểu biết, thấu hiểu chuyện trong tình yêu. Ông thể hiện tình yêu sâu sắc và tâm hồn cao thượng, sẵn sàng hy sinh để người mình yêu được hạnh phúc, được vui vẻ, dẫu điều đó có khiến lòng ông đau đớn, tổn thương vô cùng.
Câu 6 (trang 21 SGK Ngữ Văn lớp 11 Tập 1):
Từ bài thơ "Tôi yêu em", hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) nói lên suy nghĩ của em về cách ứng xử trong tình yêu.
Pu-skin không chỉ là Mặt trời của nền thi ca Nga mà còn là thi sĩ ca hát về tình yêu. Hầu như tình yêu, tình bạn luôn là những tình cảm chi phối nhà thơ nhiều nhất và là ngọn nguồn trực tiếp của hạnh phúc và đau khổ của cả đời ông. Bài thơ "Tôi yêu em" của Pu-skin đã gây một niềm xúc động lớn lao vì đã vươn tới những giá trị tinh thần chung của loài người: những tình cảm chân thành, cao thượng, nhân ái của tình yêu chứa đựng trong những lời giản dị, trong sáng nhất. Tình yêu đó bắt đầu từ những điều bình dị nhất như cách xưng hô Tôi/em. Nó thể hiện sự trang trọng, dành trọn trái tim cho người mà mình yêu thương. Tình yêu của Pu-skin không phải là tình yêu ích kỷ, vụ lợi. Ông tự nguyện chấp nhận sự lựa chọn của người con gái, không hờn dỗi, trách móc hay oán thán. Lời cầu mong cuối bài thơ cũng là lời nhắn nhủ của một trái tim giàu độ lượng và cao thượng, cầu mong hạnh phúc sẽ đến với cô gái mà chàng trai yêu sâu đậm. Yêu là muốn những điều tốt đẹp nhất đến với người mình yêu.
Diên Nhi (tổng hợp)
