Người H’rê ở xã Ba Xa (huyện Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi) có rất nhiều tập tục kỳ lạ, một trong đó đó là tục tặng quà, sính lễ bằng quan tài. Ông Phạm Văn Xí - Chủ tịch Hội người cao tuổi xã Ba Xa cho biết, từ nhỏ ông đã thấy cha ông làm quan tài tặng ông bà nội. Theo thời gian, đến đời ông và con cháu vẫn giữ gìn phong tục này bởi đây là nét văn hóa đẹp của dân tộc.
Cũng theo ông Xí, toàn bộ quá trình làm quan tài được thực hiện hoàn toàn thủ công nên để hoàn thành một chiếc quan tài có khi mất đến vài tháng trời. Quan tài sau khi hoàn thành sẽ có hình trụ tròn nhưng không được chạm khắc hoa văn, bởi nếu khắc hoa văn thì người chết sang thế giới bên kia sẽ không hòa nhập được với cuộc sống mới, sẽ sống khó khăn, thiếu ăn thiếu mặc.
Người H’rê cho rằng, nếu con cái tự tay làm quan tài biếu bố mẹ thì một phần sức khỏe, sức lực của con cái sẽ được truyền sang các bậc sinh thành, giúp họ khỏe mạnh lạ thường. Gia đình nào có con cái làm được việc đó, chứng tỏ là gia đình hạnh phúc, con cái đoàn kết, yêu thương nhau.
Dưới mỗi nhà sàn đều có một bộ quan tài gỗ
Ngoài ra, người H’rê còn quan niệm, quan tài thể hiện tình đoàn kết giữa người dân trong tộc. Nếu trong làng có người đau ốm, bệnh tật, già làng sẽ chọn ra 7 người đàn ông khỏe mạnh lên rừng đốn gỗ về làm quan tài tặng người ốm. Họ tin rằng, sức khỏe của những người khỏe mạnh sẽ truyền sang người ốm để người đó nhanh chóng khỏi bệnh.
Theo quan niệm của người H’rê, việc tổ chức đám cưới giữa nhà trai và nhà gái diễn ra giống nhau để tạo nên sự công bằng giữa các gia đình. Sau khi cưới, đôi vợ chồng trẻ sẽ thay nhau tháng ở nhà vợ, tháng ở nhà chồng cho đến khi có con mới tách hẳn cha mẹ ở riêng.
Đặc biệt, trong lễ cưới mỗi chú rể bắt buộc phải có một cỗ quan tài tặng cho gia đình nhà gái. Gia đình nhà gái nhận cỗ quan tài coi như đã nhận sính lễ của nhà trai. Nếu gia đình nhà trai khó khăn, không kịp đóng quan tài cho ngày cưới thì sau đám cưới họ dành dụm tiền để gửi trả sính lễ sớm nhất có thể, không quy định ngày tháng cụ thể.
Nhà mồ của người H’rê
Với người H’rê, quan tài là thứ tượng trưng cho may mắn, những điều tốt lành vì thế, việc chuyển giao giúp cho cô dâu, chú rể có cuộc sống hạnh phúc đến cuối đời. Chính vì thế, bằng mọi cách họ sẽ phải làm bằng được một cỗ quan tài để tặng nhau trong ngày cưới.
Ngoài ra, trong lễ cưới, hai bên nhà trai và nhà gái cũng sẽ tặng quan tài qua lại cho nhau để thể hiện sự quý mến, tinh thần thân thiết, quan hệ bền lâu. Quan tài được biếu trong ngày cưới là một tài sản quý giá, nó có thể được chuyển giao từ nhà này sang nhà khác để thể hiện sự thân thiết.
Theo Báo Pháp luật Việt Nam, ngày xưa khi nguồn gỗ trên rừng còn dồi dào, các cụ già trong làng, thường là những cụ già đã bước sang 70 tuổi sẽ đích thân lên rừng chọn cho mình cái cây họ thích. Thường là gỗ quý như lim, trắc, gõ… để con cái hạ đốn mang về nhà làm quan tài cho ông bà, cha mẹ. Trước khi đốn cây, gia đình sẽ làm lễ cúng xin thần rừng cho phép đốn cây mang về đục thành quan tài. Bây giờ nguồn gỗ ít đi, quan tài thường được làm từ các cây gỗ tạp. Phong tục này vẫn được duy trì đến nay.
Theo Thanh Mai/SKCĐ
