Chính sách khuyến khích thanh niên lấy vợ trước 30 tuổi và phụ nữ sinh 2 con trước 35 tuổi đang trở thành chủ đề quan tâm của dư luận xã hội, đặc biệt là người trẻ. Ngoài những khía cạnh về dân số, sức khỏe sinh sản, chính sách này cũng phần nào đặt ra những vấn đề về tâm lý xã hội của giới trẻ, đặc biệt trong bối cảnh thanh niên hiện đại ngày càng ngại kết hôn sớm hoặc không muốn có con.
Rào cản người trẻ ngại kết hôn
Trả lời Zing.vn, TS Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển xã hội (ISDS) cho hay, thanh niên hiện nay dù yêu sớm hơn nhưng ngày càng có xu hướng kết hôn muộn, đặc biệt là những người đang sinh sống ở thành phố. Bởi lẽ giới trẻ hiện nay thường ưu tiên sự nghiệp, học hành và sống theo chủ nghĩa cá nhân nhiều hơn. Trước khi nghĩ tới một tổ ấm, họ cần đảm bảo công việc của mình đã ổn định, nhà cửa đàng hoàng và kinh tế vững chắc.
Mặt khác, cơ hội học hành, việc làm, lập nghiệp, du lịch cũng mở ra ngày càng nhiều, khiến giới trẻ ưu tiên việc trải nghiệm và phát triển kinh tế, hơn là nghĩ đến chuyện xây dựng gia đình vốn bị đóng khung trong tâm lý ràng buộc.
TS Khuất Thu Hồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển xã hội (ISDS)
Sau khi kết hôn, mọi người hầu hết đều có một cuộc sống khác khi phải gánh vác các trách nhiệm khác nhau, gánh nặng về kinh tế sẽ nặng nề hơn nếu sinh con. Do đó, nhiều người lựa chọn việc kết hôn muộn để đảm bảo một cuộc sống thật vững chắc trước khi lập gia đình.
Dù vậy TS Khuất Thu Hồng vẫn cho rằng, không thể phủ nhận sự thật người Việt Nam vẫn luôn hướng đến gia đình, thích kết hôn và thích có con cái. Hiện, những người có ý định không kết hôn và kết hôn nhưng không có con chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong xã hội.
Do vậy, bà đánh giá chính sách khuyến khích thanh niên kết hôn sớm trước 30 tuổi là rất thực tiễn. Ngoài việc kêu gọi hành động để duy trì tính ổn định của dân số, chính sách này cũng mang tính dự báo nhằm đề phòng trường hợp trong tương lai, tỷ lệ người không thích kết hôn và không thích có con có thể tăng lên.
Cải cách an sinh, phúc lợi xã hội
Không thể phủ nhận những lợi ích và tính thực tiễn nhưng chính sách trên vẫn đặt ra nhiều vấn đề xã hội để thúc đẩy thanh niên hành động. Theo TS Hồng, nếu muốn thanh niên thực hiện việc kết hôn ở độ tuổi mà Chính phủ mong muốn, Nhà nước phải có các chính sách tạo điều kiện về việc làm tốt hơn, có những chế độ về nhà ở, đảm bảo thu nhập cho các gia đình.
Bên cạnh đó, cần đảm bảo các chi phí về y tế, giáo dục cũng thì nhiều người mới mong muốn được kết hôn. "Nếu chỉ kêu gọi đơn thuần nhưng những chính sách về phúc lợi, an sinh xã hội không được cải thiện thì chính sách không thể đạt hiệu quả", bà Hồng khẳng định.
Mức sống của người dân cũng ngày càng cao nên việc khuyến khích người dân kết hôn sớm cũng cần đi kèm các điều kiện để đảm bảo mọi người có một cuộc sống ổn định sau hôn nhân. Bởi lẽ "ai cũng phải xem xét là mình đã có nhà chưa, đã có các khoản tiền để chuẩn bị cho việc hôn nhân, nuôi con, cho con đi học như thế nào,… thì mới nghĩ đến chuyện kết hôn".
Giải phóng phụ nữ khỏi các trách nhiệm
Xét về khía cạnh bình đẳng giới, TS Khuất Thu Hồng cho rằng, chính sách khuyến khích kết hôn trước tuổi 30 vô tình tạo ra một mức trần cho giới trẻ, đặc biệt là phụ nữ.
Nhiều người phụ nữ muốn phấn đấu cho sự nghiệp, nhưng giờ lại khuyến khích họ đẻ con sớm thì cuối cùng, việc này sẽ tạo ra khoảng cách giữa phụ nữ và nam giới. Bình đẳng giới sẽ không bao giờ đạt được.
"Theo tôi, nếu như chính sách kết hôn và có con sớm được đẩy mạnh, thì nên có cả những giải pháp thúc đẩy bình đẳng giới đi kèm. Vì nếu không phải ràng buộc thì phụ nữ không việc gì phải cưới sớm, đẻ con sớm. Cũng như đàn ông, họ sẽ dành thời gian để phát triển bản thân, sự nghiệp trước", bà Hồng khẳng định.
Khi kết hôn phụ nữ không chỉ có trách nhiệm sinh con mà còn chăm sóc con cái và người già trong nhà cũng được mặc định cho phụ nữ. Do đó, sau khi kết hôn, phụ nữ có những trách nhiệm gia đình trong khi vẫn phải đi làm để kiếm tiền.
Nếu người đàn ông không thể chia sẻ việc nhà với vợ, đồng thời không có sự thúc đẩy nào về việc thay đổi quan niệm về bình đẳng giới, phụ nữ sẽ không thể giải phóng ra khỏi những trách nhiệm khuôn mẫu như trên. Bà Hồng cho rằng đây cũng là một trong những lý do khiến nhiều phụ nữ ngại kết hôn và sinh con.
Chỉ khuyến khích chứ không bắt buộc
Theo TS Khuất Thu Hồng, chính sách này thể hiện việc Chính phủ quan tâm đến dân số của Việt Nam. Bởi nếu không có sự điều chỉnh, tỷ lệ dân số già ở Việt Nam sẽ rất cao trong khoảng 10-20 năm nữa. Việt Nam cũng như nhiều quốc gia đang nỗ lực đưa ra các chính sách nhằm đối mặt với xu hướng nhân khẩu học về việc già hóa dân số trong tương lai.
Điều đó ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển kinh tế do lực lượng trong độ tuổi lao động ít đi. Khi đó, sẽ kéo theo các dịch vụ chăm sóc, hỗ trợ người già tạo ra một gánh nặng về kinh tế cho các gia đình.
Tuy nhiên, một số bộ phận người dân băn khoăn rằng kết hôn hoặc sinh đẻ đều là chuyện của mỗi cá nhân, mọi người có quyền tự quyết định thay vì được quy định trong chính sách.
"Người dân cần hiểu rằng chính sách được đưa ra dưới góc độ của người quản lý đất nước, với mong muốn tạo ra một nền dân số cân bằng. Do đó, chính sách này chỉ có vai trò khuyến khích, kêu gọi và thúc đẩy, chứ không có ý nghĩa bắt buộc.
Tùy vào những kế hoạch cá nhân, mọi người có quyền tự quyết định việc kết hôn hoặc sinh con vì không có chính sách nào ép buộc chúng ta phải thực hiện việc đó", chuyên gia khẳng định.
[presscloud]http://media.baosuckhoecongdong.vn/upload/video/2020/05/06/Phu-nu-nen-sinh-con-o-do-tuoi-nao_06052020112046.mp4[/presscloud]
Phụ nữ nên sinh con ở độ tuổi nào
Hà Ly (t/h)
