Cuối năm 2024, khi thông tin về các quy định và chính sách mới áp dụng từ đầu năm 2025 được truyền thông rầm rộ, gia đình tôi đã chủ động chuẩn bị cho việc phân loại rác tại nguồn. Ngay cả bọn trẻ trong nhà cũng được dạy về Nghị định 45/2022/NĐ-CP, trong đó yêu cầu mỗi cá nhân, hộ gia đình phải phân loại rác thành ba nhóm: rác tái chế, rác thực phẩm và rác thải khác. Theo quy định, từ ngày 1/1/2025, nếu không thực hiện đúng, có thể bị phạt từ 500.000 đến 1 triệu đồng.
Vợ chồng tôi tận tình hướng dẫn con cách phân biệt từng loại rác và tập thói quen bỏ đúng chỗ ngay khi rác thải phát sinh. Không chỉ vậy, bọn trẻ còn chủ động tìm hiểu trên internet, trò chuyện với anh chị họ ở châu Âu qua video call để biết thêm về cách phân loại rác tại các nước phát triển. Chúng háo hức kể về những chiếc túi rác có ký hiệu riêng, những thùng rác được mã hóa bằng màu sắc rõ ràng tại các điểm thu gom—một hệ thống bài bản mà chúng tôi hy vọng sẽ sớm được áp dụng tại Việt Nam.
Thế nhưng, khi bước sang năm mới 2025, phòng thu gom rác của chung cư tôi vẫn chẳng có gì thay đổi. Vẫn chỉ có một họng rác duy nhất, nơi mọi thứ bị đổ chung vào một chỗ. Trên nhóm chat cư dân, nhiều người thắc mắc liệu có cần phân loại rác hay không khi cuối cùng tất cả vẫn bị gom chung. Ban quản lý thì chỉ trả lời ngắn gọn: “Chưa có hướng dẫn gì.” Chúng tôi nghĩ có lẽ các đơn vị chức năng cần thêm thời gian để triển khai đồng bộ.
Thế nhưng, giờ đã sang tháng 3 mà tình hình vẫn y nguyên. Không chỉ ở chung cư tôi mà cả nơi tôi làm việc, rác vẫn bị thu gom theo cách cũ. Tôi hỏi thăm bạn bè, đồng nghiệp, ai cũng lắc đầu vì khu dân cư của họ cũng chẳng khá hơn. Quy định đã có, nhưng dường như mọi thứ vẫn chỉ nằm trên giấy.
Phân loại rác là một trong những lời giải cho bài toán về rác thải, nhưng cần có hạ tầng đồng bộ để thu gom, xử lý. (Ảnh: H.Linh)
Trên thực tế, một số hộ gia đình, bao gồm cả nhà tôi, đã chủ động phân loại rác. Rác thực phẩm được bỏ vào họng rác, trong khi các vật liệu tái chế như giấy, hộp carton, chai lọ, túi nhựa… được để riêng trong phòng rác. Riêng pin, chúng tôi gom lại trong hộp giấy đặt tại quầy lễ tân tầng 1.
Tuy nhiên, không lâu sau, các chị nhân viên vệ sinh nhắc nhở rằng nếu giấy bìa hay đồ nhựa sạch sẽ thì hãy để riêng, còn nếu đã dính bẩn thì cứ cho vào họng rác cùng với các loại chất thải khác. Lý do? Rác tái chế thực chất không được phân loại để tái sử dụng theo hệ thống mà chỉ do các chị gom lại để bán phế liệu. Trong khi đó, rác thải từ khu chung cư vẫn bị thu gom lẫn lộn như trước. Điều này đồng nghĩa với việc phân loại rác tại nguồn vẫn chưa thực sự đi vào thực tế.
Chắc chắn không chỉ riêng tôi mà nhiều người dân thành phố cũng đang mong chờ ngày việc xử phạt lỗi không phân loại rác không còn chỉ nằm trên giấy. Bởi vì khi đó, hạ tầng thu gom và xử lý rác sẽ được triển khai đồng bộ, người dân có thể dễ dàng phân loại mà không lo rác cuối cùng vẫn bị trộn lẫn.
Bao giờ mới có thể xử phạt các cá nhân, hộ gia đình không phân loại rác tại nguồn? Đây là câu hỏi cấp bách mà các cơ quan chức năng cần sớm có câu trả lời. Phân loại rác không chỉ là trách nhiệm của mỗi người dân mà còn là lời giải quan trọng cho bài toán rác thải trong bối cảnh môi trường sống của chúng ta không thể chờ đợi thêm được nữa.
Việc phân loại rác tại nguồn không chỉ giúp giảm lượng chất thải cần xử lý, tiết kiệm tài nguyên đất, chi phí chôn lấp mà còn đóng vai trò nền tảng trong việc xây dựng nền kinh tế tuần hoàn—biến rác thành tài nguyên, giảm ô nhiễm môi trường nước, đất, không khí và hướng đến một tương lai không phát thải.
Luật đã có, người dân cũng đã sẵn sàng. Nhưng nếu thiếu hạ tầng thu gom phù hợp, việc phân loại rác tại nguồn sẽ mãi chỉ là một nỗ lực vô nghĩa.
Bạn có đồng tình với ý kiến trên? Hãy chia sẻ ở box bình luận bên dưới.
