Làm gì khi bị bỏng, nhiều người có kiến thức sai lầm khi xử lý tình huống khi gặp người bị bỏng như dùng nước mắm, nước muối, kem đánh răng,.. để bôi vào vết bỏng đã dẫn tình trạng bỏng ngày thêm nặng dẫn tới hậu quả nhẹ nhiễm trùng, để lại sẹo xấu nặng hoại tử nhiễm trùng nặng. Bỏng là một loại tổn thương ngoài da gây phỏng rát, rộp nước có thể để lại sẹo xấu. Tai nạn bỏng rất thường gặp trong cuộc sống khi da tiếp xúc với nhiệt độ cao, nước sôi hay bất cứ nguồn nào có nhiệt lượng cao.
Xác định nguyên nhân gây bỏng
Hiện các bác sĩ chỉ ra có 4 nhóm nguyên nhân gây bỏng chính
- Bỏng do nhiệt có bỏng khô và bỏng ướt:
+ Bỏng khô: Nguyên nhân do bỏng lửa, bỏng kim loại, bỏng bô xe máy, bỏng tia lửa điện.
+ Bỏng ướt: Có thể do bỏng nước sôi, bỏng hơi nước, bỏng dầu mỡ, bỏng do hơi nóng của thức ăn trong quá trình nấu nướng.
- Bỏng hóa chất: được chia làm 2 loại hóa chất là axít và bazơ:
+ Bỏng do axít: loại bỏng do một số axit gây ra như: axít sunfuric (H2SO4), axít nitric (HNO3), axít clohydric (HCL)…
+ Bỏng do bazơ: Bỏng do các loại bazơ đặc mạnh gây ra như: NaOH, Ca(OH)2 (vôi tôi).
- Bỏng điện: Khi có luồng điện truyền qua cơ thể do bị điện giật hoặc sét đánh.
- Bỏng do các tia vật lý: Là loại bỏng hiếm gặp trong cuộc sống do các loại tia hồng ngoại, tử ngoại; tia X (tia rơnghen); tia phóng xạ (gama, bêta).
Đánh giá mức độ nặng nhẹ của vết bỏng
Người bị bỏng phải tự xác định mức độ tổn thương trên da để có hướng sơ cứu kịp thời, tránh làm vết thương lan rộng.
Hiện bỏng được chia làm 3 cấp độ
Bỏng cấp độ 1: Vết bỏng chỉ gây tổn thương lớp da bên ngoài cùng gây cảm giác đỏ, đau rát, diện tích tổn thương không lớn có thể tự khỏi sau vài ngày, thường không để lại sẹo.
Xác định mức độ nặng nhẹ của vết bỏng bằng cách quan sát vết bỏng có rộp nước không, diện tích nhỏ hay lớn
Bỏng cấp độ 2: Tổn thương không chỉ đỏ rát mà còn hình thành những nốt phỏng nước. Với vết bỏng nhỏ, có thể không gây nhiễm trùng, nốt phỏng nước tự xẹp xuống không để lại sẹo. Với những vết thương lớn nốt phỏng nước lan rộng, nạn nhân có thể bị choáng, nhiễm trùng máu, nhiễm trùng vết thương gây suy nhước cơ thể, vết thương lâu lành và để lại sẹo.
Bỏng cấp độ 3: Vết bỏng không chỉ ở ngoài da mà ăn sâu vào trong da thịt nguy cơ cao gây hoại tử, cần phải được cấp cứu kịp thời.
Làm gì khi bị bỏng?
Trong nhiều trường hợp nặng, con người dễ bị hoảng loạn, rối trí dẫn tới không biết phải làm gì khi bị bỏng.
Các bác sĩ khuyến cáo, dù bỏng nặng hay nhẹ việc sơ cứu đầu tiên luôn vô cùng quan trọng, tránh vết thương lan rộng. Nếu bước xử trí ban đầu không đúng cách có thể để lại hậu quả vô cùng nặng nề.
Có thể tóm gọn việc sơ cứu khi bị bỏng thành 3 bước: cởi - rửa (ngâm) - che đậy.
Bước 1. Cởi bỏ quần áo
Khi bị bỏng với vết thương xuyên qua quần áo vào da thịt như bỏng hóa chất, bỏng lửa... thì việc đầu tiên cần nhanh chóng cởi bỏ quần áo.
Nhiều người cho rằng lúc bị bỏng mà cởi quần áo có thể khiến vết thương nặng hơn nhưng thực tế nếu giữ lại lớp quần áo trên người chúng sẽ giữ lại nhiệt, hóa chất... ngấm sâu vào da gây bỏng nghiêm trọng hơn.
Do vậy, khi phát hiện bị bỏng cần nhẹ nhàng cởi bỏ quần áo càng nhanh càng tốt, không nên quá mạnh tay gây đau đớn cho da.
Bước 2. Rửa hoặc ngâm vết thương với nước lạnh
Đây là bước sơ cứu rất quan trọng để làm giảm đau đớn đồng thời giảm mức độ nghiêm trọng của vết thương.
Đối với vết thương nhỏ, chưa nghiêm trọng cần nhanh chóng ngâm hoặc chườm nước lạnh để làm giảm nhiệt tránh gây hại dai và giảm đau đớn cho nạn nhân.
Ngâm hoặc rửa vết bỏng trong nước lạnh là bước sơ cứu vô cùng quan trọng
Đối với bỏng hóa chất cần xối vết thương dưới vòi nước sạch để trung hòa axit, không để chúng ăn sâu vào da thịt.
Một vết thương dù nhỏ nhưng nếu được ngâm hoặc chườm nước lạnh ngay từ đầu sẽ không còn đỏ rát. Nhưng nếu một vết thương nhỏ không được bạn sơ cứu chúng sẽ phòng rộp và đau rát càng lâu lành hơn.
Thời gian ngâm hoặc chườm vết bỏng với nước lạnh tối thiểu 30 phút đến 2 tiếng. Tuyệt đối không ngâm hoặc rửa vết thương với nước bẩn, nước không đảm bảo vệ sinh để tránh gây nhiễm trùng. Chỉ nên dùng nước lạnh bình thường không dùng nước đá vì có thể gây bỏng lạnh.
Bước 3. Che đậy vết thương
Sau các bước ngâm rửa vết thương, nạn nhân cần được đưa tới cơ sở y tế để cấp cứu kịp thời. Khi đó, nạn nhân cần được che đậy vết thương để tránh vi khuẩn xâm nhập trong quá trình di chuyển.
Dùng miếng gạc sạch băng bó vết thương lại tạm thời. Nếu vùng da tổn thương đã bị phòng rộp có thể chích mụn nước rồi dùng thuốc sát trùng để thấm lên bề mặt trước khi băng lại.
Không tự ý dùng tay hay các dụng cụ như bấm móng tay, dao kéo... để loại bỏ vùng da thừa quanh vết bỏng.
[presscloud]http://media.baosuckhoecongdong.vn/upload/video/2019/08/12/Cách sơ cứu khi bị bỏng_12082019152534.mp4[/presscloud]
Cách sơ cứu khi bị bỏng. Video: Youku/Vietnamnet
Làm gì khi bị bỏng ở mắt cần ngâm mắt trong nước sạch ít nhất 30 phút để xoa dị mắt, tránh vết thương làm hỏng giác mạc. Sau đó băng mắt lại bằng vải mỏng rồi tới bệnh viện cấp cứu. Không nên chủ quan bởi vết thương ở mắt có thể gây mất thị lực.
Để vết bỏng không để lại sẹo xấu, quan trọng nhất là không để nhiễm trùng. Do đó, hãy luôn giữ vết bỏng khô thoáng, dùng dung dịch thuốc sát trùng để rửa vết thương hàng ngày...
Bỏng thường xảy ra từ những tai nạn bất ngờ, do đó, cách duy nhất là phòng tránh các nguy cơ xảy ra bỏng, đặc biệt với trẻ nhỏ. Người lớn cần trang bị kiến thức sơ cứu người bị bỏng đề phòng những trường hợp cấp bách.
Hà Ly (t/h)
