Da là cơ quan lớn nhất của cơ thể, hoạt động như một hàng rào bảo vệ chống lại các yếu tố bên ngoài và phản ánh sức khỏe bên trong. Trong số nhiều yếu tố ảnh hưởng đến sức khỏe làn da, nội tiết tố đóng vai trò then chốt. Do đó, mụn do nội tiết tố là một mối quan tâm chung của nhiều người.
1. Ảnh hưởng của nội tiết tố lên da
Nội tiết tố giúp điều hòa một loạt các chức năng cơ thể. Mặc dù tác dụng của chúng rất đa dạng, nhưng chúng ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của da do tương tác với tuyến bã nhờn.
Tuyến này tạo ra chất nhờn (bã nhờn). Androgens, một loại nội tiết tố nam có ở cả nam và nữ, đặc biệt liên quan đến mụn do nội tiết tố. Nồng độ androgen tăng, kích thích sản xuất bã nhờn, dẫn đến da nhờn và lỗ chân lông bị tắc. Đây là thủ phạm chính đằng sau sự phát triển của mụn trứng cá.
Rối loạn nội tiết tố có thể gây mụn (mụn do nội tiết tố).
1.1 Tuổi dậy thì và vị thành niên
Tuổi dậy thì đánh dấu sự thay đổi nội tiết tố đáng kể, ảnh hưởng đến sức khỏe làn da của thanh thiếu niên. Trong giai đoạn này, cơ thể trải qua quá trình sản xuất androgen tăng vọt, khiến tuyến bã nhờn hoạt động mạnh hơn.
Việc sản xuất bã nhờn quá mức, cùng với sự bong tróc của các tế bào da chết, tạo thành nơi sinh sản cho vi khuẩn gây mụn. Do đó, mụn do nội tiết tố đặc biệt phổ biến ở thanh thiếu niên, thường gây mất tự tin và tự ti đối với người mắc.
1.2 Chu kỳ kinh nguyệt
Sự lên xuống của chu kỳ kinh nguyệt góp phần tạo nên tính chất chu kỳ của mụn do nội tiết tố ở phụ nữ.
Tuần trước khi có kinh nguyệt, được gọi là giai đoạn hoàng thể, có sự gia tăng nồng độ progesterone. Điều này dẫn đến tăng sản xuất bã nhờn và tăng tính nhạy cảm với viêm nhiễm, mở đường cho mụn bùng phát.
Nhiều phụ nữ nhận thấy mụn xuất hiện vào khoảng thời gian này, cho thấy mối liên hệ giữa nội tiết tố và sức khỏe của da.
1.3 Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
Đối với một số phụ nữ, mụn do nội tiết tố là triệu chứng của các tình trạng tiềm ẩn như hội chứng buồng trứng đa năng. PCOS liên quan đến sự mất cân bằng nội tiết tố có thể dẫn đến sản xuất androgen dư thừa.
Sự mất cân bằng nội tiết tố này không chỉ gây ra mụn trứng cá mà còn có thể dẫn đến các biểu hiện khác trên da như rậm lông (mọc tóc quá mức) và rụng tóc. Quản lý PCOS thường bao gồm nhiều khía cạnh cả nội tiết và da liễu.
1.4 Thai kỳ
Thời kỳ mang thai cũng kéo theo sự thay đổi nội tiết tố sâu sắc, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe làn da.
Trong khi một số phụ nữ trải nghiệm làn da rạng rỡ khi mang thai, do lưu lượng máu tăng lên và thay đổi nội tiết tố, thì những người khác lại gặp phải mụn do nội tiết tố.
Sự dao động về mức độ estrogen và progesterone có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất bã nhờn và thay đổi tế bào da, đôi khi dẫn đến sự phát triển của mụn trứng cá.
Tuy nhiên, điều trị mụn do nội tiết tố khi mang thai cần thận trọng, vì một số loại thuốc trị mụn có thể gây rủi ro cho thai nhi đang phát triển.
2. Kiểm soát mụn do nội tiết tố
Hiểu được mối liên hệ giữa nội tiết tố gây mụn và áp dụng một cách tiếp cận toàn diện đối với chăm sóc da và lối sống, có thể quản lý và giảm thiểu tác động của mụn do nội tiết tố một cách hiệu quả, nuôi dưỡng làn da khỏe mạnh và tự tin hơn.
Các phương pháp điều trị tại chỗ có chứa các thành phần như benzoyl peroxide, axit salicylic hoặc retinoids... có thể giúp kiểm soát mụn trứng cá bằng cách giảm viêm và làm thông thoáng lỗ chân lông. Các bác sĩ da liễu cũng có thể khuyên dùng thuốc tránh thai cho phụ nữ để điều chỉnh sự dao động nội tiết tố và giảm thiểu mụn trứng cá.
Thay đổi lối sống cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc kiểm soát mụn nội tiết tố. Một chế độ ăn uống cân bằng, giàu chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất sẽ hỗ trợ sức khỏe tổng thể của làn da.
Tập thể dục thường xuyên và quản lý căng thẳng có thể giúp điều chỉnh nội tiết tố và giảm thiểu tác nhân gây mụn trứng cá.
Ngủ đủ giấc và thói quen chăm sóc da nhất quán phù hợp với loại da của một người cũng là những thành phần thiết yếu trong việc kiểm soát mụn trứng cá.
DS. Hoàng Thu Thủy
