Vào ngày 19/2, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 (Luật số 65/2025/QH15), có hiệu lực từ ngày 1/3. Luật này quy định cụ thể về trình tự, thủ tục thành lập, giải thể, sáp nhập, chia tách đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính.
Theo Điều 10 của luật, Chính phủ chịu trách nhiệm xây dựng đề án liên quan đến các thay đổi về đơn vị hành chính cấp tỉnh để trình Quốc hội xem xét.
Đối với các đơn vị hành chính cấp huyện và xã, UBND cấp tỉnh sẽ tổ chức xây dựng đề án, sau đó trình Chính phủ để đưa ra Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.
Hồ sơ đề án thay đổi đơn vị hành chính gồm 4 thành phần chính
Để thực hiện việc thành lập, giải thể, sáp nhập, chia tách, điều chỉnh địa giới hoặc đổi tên đơn vị hành chính, hồ sơ đề án cần bao gồm 4 nội dung quan trọng:
- Tờ trình đề xuất thay đổi, trong đó nêu rõ lý do, cơ sở pháp lý và tính cần thiết của việc điều chỉnh đơn vị hành chính.
- Đề án chi tiết, phân tích các phương án thực hiện, tác động kinh tế - Xã hội và các yếu tố liên quan.
- Báo cáo tổng hợp ý kiến từ người dân, Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp cùng các cơ quan, tổ chức có liên quan.
- Dự thảo nghị quyết của Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc thay đổi đơn vị hành chính.
Theo Khoản 3, Điều 10 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, mọi đề án thay đổi đơn vị hành chính phải được lấy ý kiến của người dân tại các xã chịu ảnh hưởng trực tiếp. UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức việc lấy ý kiến này theo các hình thức phù hợp do Chính phủ quy định.
Sau khi thu thập ý kiến nhân dân, cơ quan xây dựng đề án sẽ tiếp tục chỉnh sửa, hoàn thiện trước khi trình HĐND cấp tỉnh, huyện, xã tại các địa phương liên quan để thảo luận và đóng góp ý kiến.
Trước khi được trình Chính phủ, đề án phải trải qua quá trình thẩm định kỹ lưỡng. Tiếp đó, Quốc hội hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ tiến hành thẩm tra và xem xét trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
Khoản 6 Điều 10 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025 quy định: "Việc lập đề án, trình tự, thủ tục xem xét, thông qua đề án thành lập, giải thể, nhập, chia đơn vị hành chính, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính thực hiện theo quy định của Ủy ban Thường vụ Quốc hội".
