Tìm hiểu về tác phẩm "Làng" của Kim Lân
Tác giả Kim Lân (1920-2007)
Kim Lân (1920-2007), tên thật Nguyễn Văn Tài, là một tên tuổi nổi bật trong văn học Việt Nam. Sinh ra ở Bắc Ninh, ông gắn bó sâu sắc với cuộc sống nông thôn, điều này rõ ràng trong các tác phẩm của mình. Bắt đầu viết từ năm 1941, Kim Lân nhanh chóng khẳng định mình qua các truyện ngắn đăng trên các báo văn nghệ như "Tiểu thuyết thứ bảy" và "Trung Bắc chủ nhật". Ông nổi tiếng với những tác phẩm như "Vợ nhặt" và "Làng", thể hiện sự tinh tế và sâu sắc về đời sống và tâm hồn nông thôn. Năm 2001, Kim Lân được vinh danh với Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật, khẳng định đóng góp quan trọng của ông trong nền văn học Việt Nam.
Hoàn cảnh sáng tác
Truyện ngắn "Làng" của Kim Lân được viết và công bố trong giai đoạn khó khăn của cuộc kháng chiến chống Pháp. Tác phẩm lần đầu xuất hiện trên tạp chí Văn Nghệ vào năm 1948, thời điểm quan trọng khi chiến tranh đang diễn ra và người dân nông thôn phải đối mặt với nhiều thử thách và biến cố.
Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 79 SGK Ngữ văn 9 tập 1): Xem xét các chi tiết khắc họa nhân vật ông lão trong truyện.
Trả lời:
Các chi tiết thể hiện nhân vật ông lão bao gồm:
- Ông lão đầy phấn khích bước ra từ phòng thông tin, vẻ mặt hân hoan.
- Ông ngẫm nghĩ với miệng mấp máy, trong đầu ông đầy ắp những ý nghĩ vui vẻ.
- Ông tìm một quán gần đó để ngồi, thư giãn với thuốc lào và chè tươi.
- ...
Câu 2 (trang 80 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1): Thông tin nào gây ảnh hưởng mạnh mẽ đến ông lão?
Trả lời:
- Thông tin gây ảnh hưởng sâu sắc đến ông lão là tin tức về việc làng Chợ Dầu bị tố là Việt gian theo Tây.
- Tác động của thông tin này khiến ông cảm thấy "cổ họng nghẹn lại, da mặt run rẩy, và cảm giác không thể nào tin vào sự thật."
Câu 3 (trang 80 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1): Đâu là lời đối thoại hay độc thoại?
Trả lời:
- Lời nói “Hà, nắng gớm, về nào…” thuộc dạng độc thoại, vì không có đối tượng nào đáp lại.
Câu 4 (trang 80 SGK lớp 9 tập 1): Điều gì diễn ra trong tâm trạng của ông Hai?
Trả lời:
- Ông Hai đang trải qua cảm giác đau đớn, nhục nhã và tức giận sâu sắc.
Câu 5 (trang 81 SGK Ngữ ăn lớp 9 tập 1): Đâu là lời dẫn trực tiếp hay gián tiếp?
Trả lời:
- Đây là lời dẫn gián tiếp vì không được đặt trong dấu ngoặc kép.
Câu 6 (trang 82 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1): Chú ý các chi tiết thể hiện tâm trạng của nhân vật ông Hai.
Trả lời:
- Những chi tiết như việc ông trằn trọc không ngủ được, liên tục thay đổi tư thế và thở dài thường xuyên phản ánh tâm trạng của ông Hai.
Câu 7 (trang 82 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1): Điều gì khiến ông Hai sợ nhất?
Trả lời:
- Ông Hai lo lắng nhất về mụ chủ nhà và những tình huống khiến gia đình ông gặp khó khăn.
Câu 8 (trang 83 SGK lớp 9 tập 1): Hình dung tâm trạng ông Hai khi nghe những lời nói của bà chủ nhà.
Trả lời:
- Tâm trạng của ông Hai lúc ấy là sự bàng hoàng, đau đớn, nhục nhã và đầy lo lắng.
Câu 9 (trang 83 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1): Hãy dự đoán ông Hai sẽ trả lời như thế nào trước câu hỏi này?
Trả lời:
- Ông Hai sẽ chọn không trở về làng.
Câu 10 (trang 84 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1): Ông Hai khoe điều gì? Điều ông khoe có gì khác thường không?
Trả lời:
- Ông Hai khoe rằng nhà mình bị đốt, điều này rất đặc biệt vì không ai lại vui mừng khi khoe về việc nhà mình bị thiêu rụi.
Câu 11 (trang 84 SGK Ngữ Văn lớp 9 tập 1): Vì sao bà chủ nhà thay đổi thái độ với gia đình ông Hai?
Trả lời:
- Bà chủ nhà thay đổi thái độ vì phát hiện ra rằng làng Chợ Dầu không phải là nơi theo Tây như trước đây bà tưởng.
Hướng dẫn soạn văn bài "Làng" - Kim Lân ngắn gọn, đầy đủ
Câu 1 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)
Nêu cốt truyện và xác định nhân vật chính của truyện.
Trả lời:
Cốt truyện của truyện ngắn "Làng":
Ông Hai, một nông dân sống ở làng Chợ Dầu, đã phải rời bỏ quê hương cùng gia đình khi quân Pháp xâm lược. Dù làng bị đồn là nơi tiếp tay cho giặc, ông vẫn giữ vững lòng tin vào quê hương của mình. Khi đang ở nơi tản cư, ông đều đặn đến phòng thông tin để nghe tin tức về cuộc kháng chiến và đặc biệt là tình hình làng mình. Khi nhận được tin đồn rằng làng của ông đã trở thành nơi phản động, ông cảm thấy vô cùng đau khổ và bức bối. Tuy nhiên, khi thông tin về làng được xác minh là không theo Tây, niềm vui và tự hào của ông được phục hồi.
Nhân vật chính: Ông Hai.
Câu 2 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)
Hãy nêu tình huống truyện và chỉ ra tác dụng của tình huống trong việc khắc hoạ nhân vật và chủ đề của tác phẩm.
Trả lời:
Tình huống truyện:
Trong truyện ngắn "Làng", tình huống chủ đạo xoay quanh việc ông Hai nhận được tin đồn về việc làng mình đã theo giặc, điều này khiến ông rơi vào trạng thái khủng hoảng. Tình huống này không chỉ tạo ra một cú sốc lớn cho ông mà còn đặt ông trong một cuộc đấu tranh nội tâm căng thẳng giữa tình yêu làng quê và lòng trung thành với cách mạng.
Ý nghĩa tình huống:
Tình huống này giúp làm nổi bật tâm trạng của ông Hai và cung cấp cái nhìn sâu sắc về lòng yêu nước của ông. Từ sự đau đớn, thất vọng đến niềm vui khi nhận được tin cải chính, tình huống truyện phản ánh rõ rệt sự trung thành và yêu nước của ông. Kim Lân qua đây muốn nhấn mạnh phẩm chất cao quý của những người nông dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến.
Câu 3 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)
Tìm các chi tiết thể hiện diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Hai trong truyện. Qua đó, hãy nêu nhận xét của em về nhân vật ông Hai và nghệ thuật miêu tả nội tâm nhân vật của nhà văn Kim Lân.
Trả lời:
Diễn biến tâm trạng của ông Hai:
- Hoang mang và bàng hoàng: Ông Hai cảm thấy chấn động khi nghe tin đồn về việc làng mình theo giặc.
- Tủi hổ và lo lắng: Ông cảm thấy xấu hổ và lo lắng khi nhìn thấy các con mình trong tình trạng khốn khó.
- Cúi đầu rời đi: Khi nghe những lời chửi bới, ông không dám đối mặt và cúi đầu bỏ đi.
Nhận xét về nhân vật ông Hai:
- Tính cách: Ông Hai là hình mẫu của một người nông dân yêu nước chân thành, với tình yêu quê hương sâu sắc và sự trung thành không lay chuyển với cách mạng.
- Tình yêu làng: Tình yêu làng của ông gắn liền với lòng yêu nước, thể hiện qua sự đau khổ khi nghe tin xấu và sự vui mừng khi tin xấu được cải chính.
Nghệ thuật miêu tả nội tâm của Kim Lân:
Phương pháp miêu tả: Kim Lân khắc họa tâm lý nhân vật qua hành động và phản ứng nội tâm. Từ cảm giác đau đớn, rối loạn, đến sự tuyệt vọng và cuối cùng là niềm hạnh phúc khi tin tức về làng được xác thực, tác giả đã phản ánh sâu sắc nội tâm nhân vật một cách tinh tế và chân thực.
Câu 4 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)
Em có nhận xét gì về ngôn ngữ của các nhân vật trong truyện? Hãy nêu và làm rõ nhận xét của em về ngôn ngữ của các nhân vật trong truyện.
Trả lời:
Nhận xét về ngôn ngữ:
Ngôn ngữ trong truyện “Làng” của Kim Lân rất đặc sắc và phản ánh rõ nét lối nói của người nông dân. Tác giả sử dụng một cách tự nhiên các từ ngữ, câu nói và cách diễn đạt của người nông dân, tạo nên một bức tranh sống động về đời sống và tâm lý của nhân vật. Ngôn ngữ trong truyện không chỉ mang đậm chất khẩu ngữ mà còn chứa đựng những yếu tố văn hóa và phong tục của làng quê, làm nổi bật sự giản dị, chân chất và sâu sắc của nhân vật.
Làm rõ nhận xét:
Chất khẩu ngữ: Lời thoại của nhân vật rất gần gũi và tự nhiên, phản ánh cách nói chuyện hàng ngày của người dân nông thôn. Các từ ngữ, cách nói được sử dụng một cách chân thực, tạo cảm giác gần gũi với độc giả.
Biểu đạt tâm trạng: Ngôn ngữ không chỉ đơn thuần là cách giao tiếp mà còn là phương tiện bộc lộ tâm trạng, cảm xúc của nhân vật. Khi ông Hai đau khổ vì tin làng mình theo giặc, ngôn ngữ của ông thể hiện rõ nỗi buồn và sự thất vọng.
Nhân cách hóa không gian: Từ ngữ trong truyện không chỉ mô tả con người mà còn tạo nên hình ảnh về không gian và môi trường sống của nhân vật, làm cho câu chuyện trở nên sinh động và dễ hình dung hơn.
Câu 5 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)
Theo em, tại sao nhà văn đặt tên cho tác phẩm là "Làng" mà không phải "Làng Chợ Dầu"?
Trả lời:
Nhà văn Kim Lân chọn nhan đề “Làng” cho tác phẩm của mình thay vì “Làng Chợ Dầu” vì tên gọi này không chỉ phản ánh một ngôi làng cụ thể mà còn mang ý nghĩa biểu trưng hơn.
Tầm bao quát: Từ “Làng” không chỉ chỉ một địa danh cụ thể mà đại diện cho tất cả các làng quê Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến. Đây là cách để tác giả mở rộng ý nghĩa của câu chuyện từ một làng cụ thể đến hình ảnh chung của những làng quê khác trong cả nước.
Tinh thần và tình cảm: Nhan đề “Làng” thể hiện tình yêu và lòng tự hào của ông Hai nói riêng và của những người nông dân Việt Nam nói chung đối với quê hương. Điều này giúp làm nổi bật chủ đề của tác phẩm về lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến của nhân dân.
Khái quát hóa: Bằng cách đặt tên đơn giản “Làng”, tác giả làm cho câu chuyện có thể liên hệ với nhiều độc giả hơn, không chỉ những người từ làng Chợ Dầu mà còn với những người khác, tạo ra sự đồng cảm sâu rộng hơn.
Câu 6 (trang 86 sgk Ngữ Văn lớp 9 Tập 1)
Hãy tưởng tượng: Nếu nhân vật ông Hai trong tác phẩm của Kim Lân sống ở làng Chợ Dầu trong bối cảnh cuộc sống hôm nay thì em nghĩ ông sẽ chia sẻ với mọi người điều gì về làng quê của mình?
Trả lời:
Nếu ông Hai sống ở làng Chợ Dầu trong bối cảnh hiện tại, ông chắc chắn sẽ hào hứng chia sẻ nhiều điều tích cực về sự phát triển của quê hương:
- Sự hiện đại hóa: Ông sẽ vui vẻ kể về sự thay đổi mạnh mẽ của làng, với những công trình hạ tầng mới như đường giao thông được nâng cấp, nhà cửa khang trang, và các cơ sở dịch vụ hiện đại.
- Cảnh vật và cơ sở vật chất: Ông có thể mô tả những ngôi trường mới được xây dựng với phòng học tiện nghi, các công trình công cộng như bệnh viện, ngân hàng, và công viên, giúp nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.
- Sự phát triển kinh tế và Xã hội: Ông sẽ chia sẻ về chợ quê sôi động với sự giao thương nhộn nhịp, và đời sống người dân ngày càng được cải thiện nhờ vào những cơ hội mới và các dịch vụ tiện ích.
- Tinh thần cộng đồng: Ông cũng có thể nhấn mạnh về sự gắn bó của cộng đồng, tinh thần đoàn kết và sự tự hào về quê hương, cùng những hoạt động văn hóa, Thể thao và Giáo dục phát triển mạnh mẽ, làm cho làng trở thành một nơi đáng sống và đầy triển vọng.
