Giải mã sức hút của `Thám tử lừng danh Conan` 26 năm vẫn phủ sóng toàn cầu chưa có dấu hiệu hạ nhiệt

 

Thám tử lừng danh Conan là một bộ manga Nhật Bản thuộc loại Shonen (manga nhắm tới độc giả là nam vị thành niên) trinh thám được vẽ và minh họa bởi Aoyama Gosho, một tác giả sáng tác truyện tranh nổi tiếng tại Nhật Bản. Tác phẩm xoay quanh câu chuyện về chàng thám tử trung học Kudo Shinichi trong một lần đang điều tra đã bị Tổ chức Áo Đen ép uống thuốc độc, khiến cho cơ thể của cậu bị teo nhỏ và phải sống dưới thân phận là cậu bé Edogawa. 

 

Bộ truyện này được lấy ý tưởng một phần từ các tác phẩm của Edogawa Ranpo - một tiểu thuyết gia và một nhà phê bình nổi tiếng, đóng vai trò chủ chốt trong sự phát triển của thể loại trinh thám Nhật. Nhiều tác phẩm của ông xoay quanh nhân vật thám tử Kogoro Akechi - trong các tác phẩm sau này, Akechi trở thành thủ lĩnh một thám tử thiếu niên mang tên "Đoàn Thám Tử Thiếu Niên".

 

 

Truyện tranh Thám tử lừng danh Conan lần đầu tiên xuất hiện là vào ngày 19 tháng 1 năm 1994 trên tuần báo Shōnen Sunday của Shogakukan. Tác giả Aoyama chia sẻ ông thường dành ra 4 tiếng để nghĩ cốt truyện cho một vụ án bình thường, và 12 tiếng cho những vụ phức tạp. Mỗi vụ thường kéo dài trong nhiều chương, và cuối cùng thường được giải quyết khi các nhân vật giải thích động cơ và thủ đoạn của thủ phạm. Một trang chủ có chứa mọi thông tin về các vụ án, nhân vật trong toàn thể bộ truyện đã được mở vào năm 2007.

 

Trong số những bộ manga dài nhất Nhật Bản, Thám tử lừng danh Conan đứng ở vị trí thứ 22 với 1042 chương đã được phát hành (tính đến tháng 10/2019). Các phụ tá của tác giả Aoyama Gosho cũng tự vẽ và phát hành 36 tập truyện Conan, mà ở Việt Nam gọi là "Thám tử lừng danh Conan - bộ đặc biệt".

 

 

Cho đến nay, bộ truyện đã được phát hành tại các quốc gia: Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan, Indonesia, Thái Lan, Anh, Pháp, Đức, Áo, Thụy Sĩ, Thụy Điển, Na Uy, Phần Lan, Đan Mạch, Italia, Tây Ban Nha, Hoa Kỳ, Canada...

 

Tại Việt Nam bộ truyện được Nhà xuất bản Kim Đồng ấn hành dưới tên Thám tử lừng danh Conan và được phát hành từ ngày 6 tháng 10 năm 1995. Không chỉ bán số lượng lớn trong lần đầu tiên mà còn được tái bản trong nhiều năm sau. Trung bình, mỗi tập truyện tranh Conan sẽ được tái bản khoảng 30.000-40.000 bản trong một năm.

 

Bộ manga xoay quanh Kudo Shinichi là một thám tử trung học rất nổi tiếng, thường xuyên ra mặt giúp cảnh sát phá giải các vụ án khó khăn. Trong một lần khi đang theo dõi một vụ tống tiền, cậu đã bị thành viên của Tổ chức Áo đen - tổ chức xã hội đen xấu xa -  phát hiện. Chúng đánh gục Shinichi, làm cậu bất tỉnh và ép cậu uống loại thuốc độc APTX 4869 mà Tổ chức vừa điều chế nhằm bịt đầu mối. Tuy vậy, thứ thuốc ấy không giết chết cậu mà lại khiến cậu teo nhỏ thành một đứa trẻ. Sau đó, cậu tự xưng là Edogawa Conan và được Mori Ran, bạn gái của cậu khi còn là Kudo Shinichi nhận nuôi và mang về văn phòng thám tử của bố cô là Mori Kogoro. Xuyên suốt series, Conan đã âm thầm hỗ trợ ông Mori phá các vụ án. Đồng thời cậu cũng phải nhập học Tiểu học trở lại, nhờ đó mà kết thân với nhiều người và lập ra Đội thám tử nhí.

 

 

Sau đó một học sinh tiểu học bất đắc dĩ khác tên là Haibara Ai đã vào học lớp của Conan và tiết lộ rằng cô chính là thành viên của người đã tạo ra loại thuốc APTX 4869 mà Conan đã bị ép uống, vì muốn thoát khỏi Tổ chức Áo đen nên đã uống viên thuốc đó để tự sát. Kết quả là, thay vì chết thì cơ thể Haibara cũng bị teo nhỏ như Conan. Trong vài vụ án liên quan đến Tổ chức Áo đen, Conan đã hỗ trợ các điệp viên của FBI và CIA.

 

Các tuyến nhân vật chính gồm có:

 

Kudō Shin'ichi: Một thám tử học cấp III. Sau khi bám theo người của Tổ chức Áo đen tại công viên trong lần đi chơi với Mori Ran, cậu đã bị phát hiện và bị chúng đánh gục. Trong lúc còn bất tỉnh, Shinichi bị một thành viên của Tổ chức là Gin ép uống thuốc độc APTX 4869 nhằm thủ tiêu cậu để bịt đầu mối. Thế nhưng, cậu không chết mà lại bị teo nhỏ thành một cậu bé cấp 1. Shinichi liền tới nhà của tiến sĩ Agasa Hiroshi để tìm sự giúp đỡ và từ đây, cậu bắt đầu sống với thân phận mới là Edogawa Conan. Cái tên "Shinichi" có nghĩa là "Sự thật chỉ có một".

 

 

Edogawa Conan: Thân phận mới của Kudo Shinichi sau khi bị uống thuốc APTX-4869 và teo nhỏ. Với sự giúp đỡ của tiến sĩ Agasa, Conan đã nhập học vào lớp 1B, trường Tiểu học Teitan. Conan cùng với ba người bạn học cùng lớp là Ayumi, Genta và Mitsuhiko (sau này có thêm Haibara) đã lập nên "Đội thám tử nhí", chuyên nhận các yêu cầu từ những bạn học khác. Cậu hiện đang sống với Mori Ran và bố của cô, Mori Kogoro.

 

Mōri Ran: Bạn thân nhất của Shinichi từ thuở nhỏ. Cô rất giỏi võ thuật và là đội trưởng của đội karate trường Cao trung Teitan. Ran thường cố gắng đưa bố mẹ mình trở lại với nhau dù không mấy thành công cho lắm, khi hai người đã li thân lúc cô được 6 tuổi. Đôi lúc Ran cảm thấy Conan rất giống với Shinichi ở nhiều điểm và còn nghi ngờ Conan chính là Shinichi. Những lúc đó, Conan sẽ tìm ra cách để ứng biến và che mắt Ran. Tên của Ran được lấy cảm hứng từ tên của Maurice Leblanc, tác giả người Pháp, người đã tạo ra nhân vật Arsène Lupin.

 

 

Mōri Kogorō: Bố của Ran. Ông là một sĩ quan cảnh sát đã rời ngành và hiện là một thám tử tư. Ông kết hôn với Kisaki Eri, một luật sư thành đạt và xinh đẹp nhưng hiện đang ly thân. Mori là người thích hưởng thụ, ưa phụ nữ đẹp và muốn mọi người phải chú ý tới và ngưỡng mộ mình. Đây cũng là lý do dẫn đến việc ông và vợ phải ly thân. Mặc dù có lối sống vô trách nhiệm, ông vẫn rất quan tâm đến con gái mình, đôi khi còn thể hiện danh dự và đạo đức nghiêm khắc. Sau vô số lần phá án có sự giúp đỡ bí mật của Conan, danh tiếng của Mori đã tăng lên nhanh chóng và ông đã nhận được nhiều lời mời hơn. Ông thường không thể nhớ chi tiết các vụ án vì bị Conan đánh mê và giải quyết vụ án, lấy Mori như một vỏ bọc. Tuy thế, đôi khi ông vẫn tự giải quyết được vụ án mà không cần đến sự trợ giúp của Conan. Mori cũng được biết đến là một người giỏi Judo khi còn đi học.

 

 

Agasa Hiroshi: Ông tiến sĩ hàng xóm của Shinichi. Ông là một thiên tài sáng chế, đã tạo ra rất nhiều phát minh giúp cho Shinichi thích ứng được với thân hình bị teo nhỏ. Agasa cũng là một người bạn tốt của gia đình Kudo và nhóm thám tử nhí.

 

 

Haibara Ai: Bí danh trong tổ chức Áo Đen là Sherry, tên thật là Miyano Shiho. Cô từng là một thành viên của Tổ chức Áo đen. Cô bị cấp trên lừa chế tạo loại thuốc độc APTX-4869. Sau khi Tổ Chức sát hại chị gái cô là Akemi, Sherry đã nhiều lần hỏi chúng nhưng chỉ nhận được sự yên lặng. Cuối cùng, cô tìm cách trốn khỏi Tổ chức nhưng bị phát hiện và nhốt vào hầm tối chờ ngày thủ tiêu. Rơi vào đường cùng, Sherry nuốt viên thuốc được giấu trong người với ý định tự sát nhưng lại bị teo nhỏ. Trốn thoát khỏi Tổ chức dưới hình dạng một bé gái, cô đã được tiến sĩ Agasa nhận nuôi, đặt cho cái tên "Haibara Ai" và trở thành bạn của Edogawa Conan cùng các thành viên của đội thám tử nhí. Kể từ đó Haibara luôn lo sợ rằng Tổ chức Áo đen sẽ tìm thấy và giết mình, nhưng Conan luôn có mặt và bảo vệ cô.

 

 

Siêu trộm Kid: Tên thật là Kaitou Kuroba, sinh ngày 21 tháng 6 (cùng ngày với tác giả). Đây là một nhân vật sở hữu khả năng biểu diễn ảo thuật xuất chúng, có biệt danh "Kid" hay "1412" (tên do Kudo Yusaku đặt cho), trở nên nổi tiếng với hơn 100 vụ trộm cắp những món đồ quý giá và là siêu trộm bị truy nã toàn cầu. Anh có biệt tài trong việc cải trang, thay đổi giọng nói và không bao giờ để lại dấu vết gì trong các vụ trộm và có khả năng suy luận. Kid có một mục tiêu lớn là truy đuổi một tổ chức bí ẩn đã giết cha mình, và tất cả các vụ trộm anh đã thực hiện từ trước tới nay cũng chỉ là vì lý do đó.

 

 

 

 

Truyện được chuyển thể thành Anime dài tập bởi TMS Entertainment và Yomiuri Telecasting Corporation, do Kenji Kodama và Yasuichiro Yamamoto đạo diễn.Mỗi tập thường kéo dài khoảng 25 phút, tuy nhiên cũng có những tập đặc biệt kéo dài 1 giờ, 2 giờ, hoặc 2,5 giờ. Tập đầu tiên được phát sóng trên Nippon Television Network System (NTV) (Nhật Bản) vào ngày 8 tháng 1 năm 1996. Cho đến nay, hơn 900 tập đã được phát sóng, đưa bộ phim này lên vị trí thứ 6 trong số những phim hoạt hình nhiều tập nhất tại Nhật Bản.

 

Tại Việt Nam, anime được Công ty Cổ phần Truyền thông Trí Việt (sau này là TTN Media và nay là Purpose Media) mua bản quyền và phát sóng tại Việt Nam trên kênh HTV3. Sau này, anime được mua bản quyền chiếu trực tuyến độc quyền và miễn phí tại Việt Nam trên ứng dụng POPS, YouTube của POPS và trang web pops.vn từ ngày 03 tháng 04 năm 2020.

 

 

Tính đến năm 2019 đã có 23 movie chủ đề dưạ trên Thám tử lừng danh Conan được công chiếu. Các phim do TMS Entertainment tạo hình và được sản xuất bởi Yomiuri Telecasting Corporation, Nippon Television, ShoPro và Toho. Bảy tập phim đầu tiên được đạo diễn bởi Kenji Kodama, từ tập 8 đến 18 được đạo diễn bởi Yasuichiro Yamamoto, và từ tập 16 trở đi được đạo diễn bởi Kobun Shizuno. Phim được công chiếu định kì vào tháng tư hằng năm với phim đầu tiên là Thám tử lừng danh Conan: Quả bom chọc trời 1997, và phim thứ 23 Thám tử lừng danh Conan: Cú đấm Sapphire Xanh được công chiếu vào 12 tháng 4 năm 2019. Thám tử lừng danh Conan: Cú đấm Sapphire Xanh là phim với doanh thu cao nhất trong tất cả các movie Thám Tử lừng danh Conan tính tới thời điểm hiện tại, đứng sau là Thám tử lừng danh Conan: Kẻ hành pháp Zero và Thám tử lừng danh Conan: Bản tình ca màu đỏ thẫm.

 

 

 

 

Bốn phim live action đặc biệt và một phim truyền hình không dựa trên xê-ri này được hai công ty Yomiuri Telecasting Corporation và TMS entertainment tạo ra. Hai tập đặc biệt đầu tiên phát sóng vào năm 2006 và 2007 trong phim Oguri Shun thủ vai chàng trai Kudo Shinichi và Kurokawa Tomoka vai Mori Ran. Phim đặc biệt thứ ba và thứ tư được ra mắt vào năm 2011 và 2012 với Mizobata Junpei vai Shinichi và Ran do Shiori Kutsuna đóng. Bảng phân vai này được sử dụng cho tập đặc biệt truyền hình phát sóng từ 7 tháng 7 năm 2011 đến 29 tháng 9 năm 2011.

 

 

Ngoài ra còn có ngoại truyện, tập đặc biệt, đĩa CD nhạc, trò chơi điện tử và tạp chí.

 

 

Truyện Thám tử lừng danh Conan bán được hơn 140 triệu quyển trên thị trường toàn cầu đánh dấu là xê-ri manga bán chạy nhất thứ 15. Ở Nhật Bản, các tập riêng lẻ thường xuất hiện trên danh sách các manga bán chạy nhất. Là bộ truyện bán chạy nhất thứ 19 vào năm 2011 với 2,120,091 bản. Tạp chí Nikkei Entertainment đã liệt kê tác giả bộ truyện vào top 50 người đứng đầu sáng tạo manga được bán từ tháng 1 năm 2010 cho đến số ra tháng 9 năm 2011; Aoyama Gosho, tác giả Thám tử lừng danh Conan xếp hạng thứ 16 với 3,320,000 bản bán ra. Vào năm 2012 là manga thứ 17 bán chạy nhất với 2,430,572 bản. Năm 2013 trở thành manga bán chạy nhất thứ 24 với triệu bản được bán ra. Tác phẩm nhận được Giải Manga Shogakukan lần thứ 46 cho hạng mục shōnen vào năm 2001 và trong cuộc thăm dò trực tiếp đối với công dân Nhật Bản ở giữa độ tuổi hai mươi thì mọi người bình chọn Thám tử lừng danh Conan là một trong ba manga mà mọi người muốn được tiếp tục xuất bản. Tập đầu tiên bộ truyện từng ba lần xuất hiện trong danh sách top 10 bán chạy ngay sau khi ra mắt. Tập này cũng từng xuất hiện trên danh sách xếp hạng của Diamond Comic Distributors. Các tập xuất bản sau cũng từng xuất hiện trên Danh sách manga nhiều người mua nhất trên New York Times. Ở Pháp, xê-ri từng được đề cử cho giải truyện tranh trong Liên hoan Angoulême.

 

 

Phiên bản hoạt hình chuyển thể từ xê-ri cũng khá thành công ở Nhật Bản, hiện nằm trong top 6 xếp hạng truyền hình Nhật Bản mọi thời đại. Theo một cuộc bình chọn do tạp chí Animage tổ chức từ năm 1996 đến năm 2001 phim nằm top 20 còn theo một cuộc bình chọn do mạng lưới truyền hình TV Asahi tổ chức vào năm 2005 - 2006 thì phim nằm ở vị trí thứ 23 trong top 100 anime.