Bệnh viêm cơ tim: Nguyên nhân, triệu chứng và các biến chứng cực kỳ nguy hiểm

Những ngày qua, mạng xã hội xuất hiện thông tin lan truyền rằng tại Hà Nội đang có loại virus lạ hoành hành gây bệnh viêm cơ tim, lây lan trong cộng đồng và làm chết người nhanh chóng. Sau khi tiếp nhận thông tin, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội và Viện Vệ sinh dịch tễ TW đã cùng phối hợp với các bệnh viện, lấy mẫu bệnh phẩm để tiến hành điều tra dịch tễ.

 

Được biết, vào chiều 19/10, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội tiếp nhận một bệnh nhân nữ bị sốt 4 ngày liên tục. Tối cùng ngày, tình trạng bệnh nhân chuyển xấu nhanh, cơ thể mệt mỏi, men tim cao, được chuyển sang Bệnh viện Bạch Mai điều trị. Bệnh nhân được lọc máu, chạy tim phổi nhân tạo (ECMO) nhưng vẫn không qua khỏi. Bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân tử vong do sốc tim, viêm cơ tim cấp.

 

 

Bệnh nhân này cùng với một ca bệnh khác cũng là nữ, cùng làm việc tại một viện của của Bộ NN&PTNT (khác phòng ban). Hai ca bệnh được xác định tử vong do viêm cơ tim không rõ nguyên nhân nhưng không có mối liên quan dịch tễ, không có chuyện lây cho nhau.

 

Cơ quan chức năng điều tra thêm tại 2 cơ quan nơi các bệnh nhân làm việc, chưa phát hiện thêm trường hợp nào có biểu hiện tương tự. Được biết, trong thời gian gần đây hai nữ bệnh nhân này không đi công tác nước ngoài, nên loại trừ nguyên nhân nhiễm dịch bệnh từ nước ngoài.

 

 

Viêm cơ tim là tình trạng các tế bào cơ tim (không phải lớp ngoài - ngoại tâm mạc và lớp trong - nội tâm mạc) bị tổn thương do nhiều tác nhân khác nhau dẫn đến hiện tượng viêm, hoại tử tế bào cơ tim (không do nguyên nhân nhồi máu cơ tim). Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng đa số xảy ra ở người trẻ tuổi trong độ tuổi từ 20-40 tuổi và cả trẻ em. Bệnh này có xu hướng xuất hiệ ở nam nhiều hơn nữ.

PGS, TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, có nhiều nguyên nhân gây viêm cơ tim như: vi khuẩn, ký sinh trùng, nấm, thuốc, hóa chất hoặc chất phóng xạ. Trong số đó, nguyên nhân gây bệnh hàng đầu là do virus. Theo bác sĩ, thực tế có rất nhiều loại virus có khả năng gây viêm cơ tim.

 

 

Từ những loại virus gây cảm cúm thông thường (adenovirus)... đến virus gây bệnh mạn tính như virus viêm gan B và C; virus parvovirus (gây phát ban nhẹ, thường ở trẻ em) và virus herpes, virus echoviruses gây nhiễm trùng đường tiều hóa, virus Epstein-Barr gây tăng bạch cầu đơn nhân và Rubella cũng có thể gây viêm cơ tim. Đặc biệt, bệnh thường gặp nhất ở người nhiễm HIV khi hệ miễn dịch bị tấn công và suy sụp toàn diện. Một thống kê đã chỉ ra có tới 90% dân số trên thế giới tiếp xúc hoặc bị nhiễm ít nhất với một trong số những loại virus trên. Tuy nhiên, viêm cơ tim chỉ xảy ra trong một số rất ít cá thể đặc biệt nào đó.

 

Viêm cơ tim do nhiễm khuẩn thường gây ra bởi vi khuẩn Brucella, Vibrio cholerae, Rickettsia… Tỷ lệ rất nhỏ ca bệnh viêm cơ tim do nhiễm một số loại nấm như Aspergillus, viêm cơ tim do động vật nguyên sinh và viêm cơ tim do ký sinh trùng. Viêm cơ tim có thể do miễn dịch dị ứng và viêm cơ tim trong một số bệnh cảnh đặc biệt như rắn độc cắn, điện giật, do hóa chất hoặc tia xạ, ngộ độc CO.

 

Ngoài ra, viêm cơ tim có thể xảy ra trên nền các bệnh tự miễn lupus, bệnh u hạt Wegener, viêm động mạch tế bào khổng lồ và viêm động mạch Takayasu. Một số trường hợp khác có thể xảy ra như viêm cơ tim do thuốc, do rượu, do dinh dưỡng, ngộ độc kim loại nặng.

Theo PGS Nguyễn Lân Hiếu, biểu hiện của viêm cơ tim rất phong phú và đa dạng, có thể chia làm 3 nhóm chính: nhóm không có triệu chứng, nhóm có triệu chứng điển hình và nhóm có biểu hiện rất nặng, đột tử ngay từ khi vừa xuất hiện.

Viêm cơ tim nếu ở giai đoạn nhẹ hoặc đang ở giai đoạn đầu, có thể không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ như đau ngực trái nhẹ hoặc khó thở khi gắng sức khiến người bệnh không chú ý. Các thương tổn cơ tim diễn biến âm thầm và chỉ được phát hiện khi phát bệnh với dấu hiệu cơ tim phì đại.

Trường hợp nặng, các dấu hiệu và triệu chứng thường gặp bao gồm: đau ngực, nhịp tim nhanh hoặc rối loạn nhịp tim, khó thở ngay cả lúc nghỉ ngơi hoặc khi vận động, phù chân, mắt cá chân và bàn chân, cơ thể mệt mỏi như hụt hơi.

 

Ở nhóm có triệu chứng điển hình, bệnh khởi phát với các hội chứng nhiễm virus không đặc hiệu như sốt cao, đau mỏi cơ, đau đầu, chảy nước mắt, nước mũi, xung huyết kết mạc, mệt mỏi, khó thở, ăn uống kém, tiêu chảy. Sau 1-2 ngày, tình trạng khó thở tăng lên, bệnh nhân có cảm giác đau ngực, đánh trống ngực, nặng hai chi dưới, đau tức vùng gan. Khi nhập viện, bác sĩ phát hiện nhịp tim nhanh, tiếng cọ màng ngoài tim, có thể thấy tiếng thổi hoặc tiếng tim thứ ba.

 

Khi bệnh nặng hơn, bệnh nhân có triệu chứng phù hai chi dưới, gan to, tĩnh mạch cổ nổi, khó thở nhiều, nhịp ngựa phi hoặc các triệu chứng suy tim trái cấp (phù phổi cấp): khó thở dữ dội, khạc bọt hồng. Nặng hơn nữa là tình trạng sốc tim: bệnh nhân kích thích vật vã, mạch nhanh nhỏ, da tái lạnh, huyết áp tụt hoặc không đo được, bệnh cảnh nặng dần, không đáp ứng điều trị sẽ tử vong.

Bệnh viêm cơ tim kèm dấu hiệu rối loạn nhịp tim như: nhịp nhanh xoang, nhịp nhanh trên thất, nặng hơn như ngoại tâm thu thất dày, cơn nhịp nhanh thất… thường báo hiệu những ca nặng và tiên lượng không tốt cho bệnh nhân. Viêm cơ tim cấp với bệnh cảnh diễn biến tối cấp, bệnh nhân tử vong nhanh chóng do sốc tim hoặc rối loạn nhịp tim.

Việc chuẩn đoán viêm cơ tim do virus phải dựa vào các bằng chứng lâm sàng kết hợp với làm điện tim, siêu âm tim, chụp X-Quang tim phổi, xét nghiệm nồng độ men tim và kháng thể kháng virus, tìm kiếm độc chất… và sinh thiết cơ tim.

 

Viêm cơ tim nặng có thể làm tổn thương cơ tim vĩnh viễn, gây suy tim dẫn đến không thể bơm máu không đủ nuôi cơ thể. Nếu cơ tim bị tổn thương như máu chảy trong tim có thể hình thành cục máu đông gây bít tắc một trong các động mạch vành, gây ra nhồi máu cơ tim. Hoặc nếu cục máu đông trong tim di chuyển đến một động mạch dẫn đến não có thể gây ra đột quỵ. Tổn thương cơ tim có thể gây rối loạn nhịp tim.

Một số rối loạn nhịp tim nghiêm trọng do viêm cơ tim có thể khiến tim ngừng đập (ngừng tim đột ngột) và gây tử vong nếu không được can thiệp ngay lập tức.

Theo thống kê, năm 2015, bệnh viêm cơ tim gây ra cái chết cho 354.000 người trên toàn thế giới. Viêm cơ tim là nguyên nhân gây ra 20% trường hợp đột tử ở người trẻ tuổi.

 

 

 

Hà Ly (t/h)