Theo quan niệm dân gian, đầu năm là thời điểm cầu lộc, cuối năm là lúc tạ lễ. Đây không chỉ là một nghi thức tín ngưỡng mà còn mang ý nghĩa tri ân, thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của người Việt. Vậy lễ tạ cuối năm được thực hiện khi nào? Cần chuẩn bị những gì? Văn khấn ra sao? Hãy cùng tìm hiểu qua nội dung sau.
Ý nghĩa lễ tạ cuối năm
Lễ tạ cuối năm bao gồm nhiều nghi thức quan trọng như lễ tạ đất, lễ tạ Thổ Công, lễ tạ mộ và lễ cúng trả lễ.
Lễ tạ đất, tạ Thổ Công: Là nghi lễ tri ân các vị thần đã che chở và phù hộ cho gia đình trong suốt năm qua.
Lễ tạ mộ: Đây là dịp để con cháu tưởng nhớ, bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên, đồng thời cảm tạ thần linh và Thổ địa tại khu vực mộ phần. Nghi lễ này không chỉ mang ý nghĩa tri ân mà còn là thời điểm con cháu dọn dẹp, chỉnh trang phần mộ và mời ông bà, tổ tiên về ăn Tết cùng gia đình.
Lễ cúng trả lễ: Nghi thức này được hiểu đơn giản là cuối năm, người đi lễ phải trở lại nơi đã xin lộc đầu năm (như chùa, đền, phủ) để cúng tạ. Đây là cách thể hiện lòng thành kính, biết ơn đối với các vị thần linh và thánh nhân đã ban phước lành trong năm qua.
Lễ tạ cuối năm không chỉ là hành động bày tỏ lòng biết ơn mà còn là cách sống có trước có sau, giúp mỗi người cảm thấy an tâm, thanh thản và sẵn sàng chào đón một năm mới thuận lợi, may mắn.
Thời điểm thực hiện lễ tạ cuối năm
Lễ tạ cuối năm thường diễn ra vào tháng Chạp (tháng 12 Âm lịch).
- Lễ tạ đất, tạ Thổ Công: Thường tổ chức từ ngày 10/10 Âm lịch đến trước ngày 23/12 Âm lịch (lễ ông Công, ông Táo).
- Lễ tạ mộ: Diễn ra từ ngày 20 đến 30 tháng Chạp, tùy theo phong tục của từng vùng miền.
Mâm cúng trả lễ cuối năm gồm những gì?
Người xưa quan niệm, ý nghĩa của lễ cúng nằm ở tấm lòng, không phải ở sự xa hoa. Do đó, mâm cúng cuối năm cần chuẩn bị chỉn chu, gọn gàng nhưng không cần quá cầu kỳ.
Lễ vật cơ bản:
- Hương, hoa, trà, quả, phẩm oản.
- Nếu cúng tại ban thờ Phật ở chùa hoặc đền có ban thờ Phật, lễ vật chủ yếu là đồ chay.
- Với ban thờ Thánh Mẫu hoặc thần linh, có thể chuẩn bị thêm tiền vàng, nón hài bằng hàng mã.
- Lễ mặn (nếu cần) như gà luộc, giò, xôi… được nấu chín và trình bày sạch sẽ.
Bằng tấm lòng thành kính và sự chuẩn bị chu đáo, lễ tạ cuối năm không chỉ giúp khép lại năm cũ trọn vẹn mà còn mở ra những khởi đầu thuận lợi và may mắn cho năm mới.
Văn khấn lễ tạ cuối năm tại chùa, đền, phủ
Đến chùa, đền, phủ làm lễ tạ cuối năm, ngoài lễ vật, chúng ta còn cần chuẩn bị cả văn khấn phù hợp. Dưới đây là một số bài khấn thông dụng do Tuổi trẻ xã hội tổng hợp.
Lễ tạ cuối năm – cúng trả lễ như thế nào? (Ảnh: Internet)
Văn khấn Tam Bảo
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Đệ tử con thành tâm kính lạy mười phương chư Phật, chư vị Bồ Tát, chư Thánh Hiền Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ.
Hôm nay là ngày… tháng… năm…
Tín chủ con là… Ngụ tại…
Thành tâm dâng lễ bạc cùng sớ trạng (nếu viết sớ đặt trên mâm lễ vật) lên cửa mười phương thường trụ Tam Bảo.
Chúng con xin dốc lòng kính lễ:
Đức Phật A Di Đà giáo chủ cõi cực lạc Tây phương.
Đức Phật Thích Ca Mâu Ni giáo chủ cõi Sa Bà.
Đức Phật Dược sư Lưu Ly giáo chủ cõi Đông phương.
Đức Thiên thủ, Thiên nhãn, Ngũ bách danh tầm thanh cứu khổ cứu nạn, linh cảm Quán Thế Âm Bồ Tát.
Kính lạy Đức Hộ Pháp thiện thần, Chư Thiên Bồ Tát.
Kính xin chư vị rủ lòng từ bi, phù hộ độ trì cho con, nguyện được… (công danh, tài lộc, bình an…)
Nguyện xin chư vị, chấp kỳ lễ bạc tâm thành (sớ trạng) chứng minh, chứng giám cho con được tai qua nạn khỏi, điều lành đem đến, điều dữ tiêu tan, phát lộc phát tài, gia trung mạnh khoẻ, trên dưới thuận hòa an khang thịnh vượng.
Chúng con người phàm trần tục lầm lỗi còn nhiều. Cúi mong Phật, Thánh từ bi đại xá cho con (và gia đình) được tai qua nạn khỏi, mọi sự tốt lành, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.
Tín chủ chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy).
Văn khấn Ban Công Đồng
Nam mô a di đà phật (3 lần, 3 lạy)
Con lạy chín phương trời, con lạy mười phương đất, con lạy chư Phật mười phương, mười phương chư Phật.
Con lạy toàn thể chư Phật, chư tiên, chư thánh.
Con lạy… (tên thánh chủ bản đền)
Đệ tử con tên là… tuổi… Ngụ tại…
Hôm nay là ngày… tháng… năm… , chúng con đến đây có chút hương hoa, phẩm quả (dâng gì thì kêu đó) xin dâng lên các chư tiên, chư thánh để cảm tạ ơn đức của các ngài đã phù hộ độ trì cho chúng con suốt thời gian qua.
Vừa qua, được sự lưu tâm độ trì của các ngài mà công việc… (nếu xin việc cụ thể mà thành công thì xin trình bày) của con đã hanh thông vẹn tròn. Chúng con xin được cảm tạ và lễ tạ tất cả các Ngài.
Hôm nay, chúng con tới đây với tất cả lòng thành kính xin các ngài phù hộ độ trì cho con các việc sau… (nêu các việc cần xin).
Một lần nữa, thay mặt gia chung chúng con, con xin các ngài giang tay cứu giúp cho chúng con. Chúng con xin đa tạ… (tên vị thánh bản đền) và toàn thể các chư tiên, chư thánh.
Nam mô a di đà phật (3 lần, 3 lạy).
Văn khấn Thành Hoàng
Nam mô A Di Đà Phật ! (3 lần, 3 lạy)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn Thần.
Con xin kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn Thần.
Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
Hương tử con là… Ngụ tại…
Hôm nay là ngày… tháng… năm…
Hương tử con đến nơi…
Thành tâm kính nghĩ: Đức Đại Vương nhận mệnh Thiên Đình giáng lâm trên đất nước Việt Nam làm Bản cảnh Thành Hoàng chủ tể một phương bấy nay ban phúc lành che chở cho dân. Nay hương tử chúng con thành tâm dâng lên lễ bạc, hiến tế hương hoa, phẩm oản......(dâng gì kêu đó).
Cầu mong đức Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương chứng giám, rủ lòng thương xót, phù hộ che chở cho chúng con sức khỏe dồi dào, mọi sự tốt lành, lắm tài nhiều lộc, an khang thịnh vượng, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.
Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
Văn khấn Tam Tòa Thánh Mẫu
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy Đức Hiệu Thiên chí tôn kim quyết Ngọc Hoàng Huyền cung cao thượng đế.
Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
Con xin kính Cửu trùng Thanh Vân lục cung công chúa.
Con kính lạy Đức thiên tiên Quỳnh Hoa Liễu Hạnh Mã Hoàng Công chúa, sắc phong Chế Thắng Hoà Diệu đại vương, gia phong Tiên Hương Thánh mẫu.
Con kính lạy Đức đệ nhị đỉnh thượng cao sơn triều mường Sơn tinh công chúa Lê Mại Đại Vương.
Con kính lạy Đức đệ tam thủy phủ, Lân nữ công chúa.
Con kính lạy Đức đệ tứ khâm sai Thánh Mẫu, tứ vi chầu bà, năm tòa quan lớn, mười dinh các quan, mười hai Tiên cô, mười hai Thánh cậu, ngũ hổ Đại tướng, Thanh Hoàng Bạch xà đại tướng.
Hưởng tử (chúng) con là… Ngụ tại…
Hôm nay là ngày… tháng… năm…, Hương tử con đến nơi Điện (Phủ, Đền)… chắp tay kính lễ khấu đầu vọng bái, lòng con thành khẩn, dạ con thiết tha, kính dâng lễ vật, cúi xin các Ngài xót thương phù hộ độ trì cho gia chung chúng con sức khỏe dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều may mắn.
Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần, 3 lạy)
Những lưu ý quan trọng khi cúng trả lễ cuối năm
1. Ăn mặc lịch sự, phù hợp với không gian linh thiêng
Khi đến chùa, đền, phủ để thực hiện lễ trả lễ, cần chọn trang phục gọn gàng, lịch sự, thể hiện sự kính trọng đối với không gian thờ cúng.
2. Chuẩn bị lễ vật đầy đủ và đúng nghi thức
Lễ vật cần được chuẩn bị chu đáo, phù hợp với nơi làm lễ tạ. Trước khi xuất phát, nên kiểm tra kỹ để đảm bảo không thiếu sót bất kỳ vật phẩm nào.
3. Giữ thái độ tôn nghiêm
Trong quá trình làm lễ, tránh chụp ảnh, quay Phim hoặc có những lời nói, hành động thiếu tôn trọng. Điều này thể hiện lòng thành kính và sự nghiêm túc đối với nghi thức linh thiêng.
Lễ trả lễ cuối năm là nghi thức quan trọng nhằm bày tỏ lòng biết ơn tới trời đất, thần linh, Phật, Thánh đã che chở, mang lại sức khỏe, bình an và hạnh phúc trong suốt năm qua. Đây là nét đẹp trong văn hóa tâm linh của người Việt, bên cạnh các nghi thức như lễ tạ đất, tạ Thổ Công hay tạ mộ.
Hằng năm, vào dịp cuối năm, những nghi lễ này không chỉ giúp con người khép lại một năm trọn vẹn mà còn chuẩn bị tinh thần thanh thản, an nhiên để đón chào năm mới với nhiều điều tốt lành.
(Bài viết trên chỉ mang tính chất tham khảo.)
