Trong thời gian gần đây, cùng với việc tăng cường quản lý thuế từ tài khoản cá nhân, nhiều người bày tỏ lo ngại rằng bất kỳ khoản tiền nào chuyển vào tài khoản ngân hàng cũng có thể bị xem là thu nhập và bị đánh thuế. Nỗi lo càng gia tăng khi xuất hiện những trường hợp bị “truy thu oan” do hiểu sai quy định.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia pháp lý và tài chính, thực tế Pháp luật hiện hành có những quy định rất rõ ràng: không phải cứ nhận tiền chuyển khoản là phải đóng thuế.
Ảnh minh hoạCó ít nhất 9 trường hợp phổ biến mà người dân được miễn thuế hoàn toàn khi nhận tiền, nếu hiểu đúng và giao dịch minh bạch.
1. Vay mượn giữa người thân, bạn bè – không phải thu nhập chịu thuế
Các khoản tiền cá nhân nhận được từ người thân, bạn bè để phục vụ mục đích vay mượn, hỗ trợ, giúp đỡ đều được pháp luật xác định là quan hệ dân sự, không phát sinh thu nhập nên không thuộc diện chịu thuế. Tuy nhiên, để tránh hiểu nhầm, người chuyển tiền nên ghi rõ nội dung như: “vay tiền”, “giúp tạm”, “chuyển khoản mượn tiền”.
2. Nhận tiền để đáo hạn khoản vay ngân hàng
Người vay ngân hàng đến kỳ đáo hạn thường nhờ người thân chuyển tiền hộ để tất toán trước khi vay lại. Khoản tiền chuyển vào tài khoản nhằm mục đích kỹ thuật này không tạo ra thu nhập cá nhân nên không bị đánh thuế.
3. Kiều hối – tiền gửi từ người thân ở nước ngoài
Tiền thân nhân gửi từ nước ngoài về, hay còn gọi là kiều hối, được pháp luật Việt Nam miễn thuế nhằm khuyến khích nguồn ngoại tệ. Khoản tiền này không được xem là thu nhập chịu thuế cá nhân nếu gửi qua các kênh chính thức như ngân hàng, công ty chuyển tiền hợp pháp.
4. Các hoạt động thu hộ, chi hộ
Những cá nhân làm nghề shipper, thu hộ tiền hàng (COD), hoặc nhận tiền rồi chi lại theo ủy quyền (ví dụ như nhân viên cây xăng thu tiền hộ công ty) không phải kê khai thu nhập cá nhân. Lý do là các khoản này không mang tính thu nhập thật sự mà chỉ là trung gian giao dịch.
5. Nhận – chuyển tiền hộ mà không thu phí
Khi bạn chuyển tiền giúp người khác và không thu bất kỳ khoản phí nào, số tiền nhận vào tài khoản sẽ không bị tính thuế. Tuy nhiên, nếu có thu phí thì phần phí dịch vụ có thể bị đánh thuế thu nhập từ dịch vụ (~5%–7%).
6. Nhận tiền bán nhà, đất – đã hoàn thành nghĩa vụ thuế
Nếu cá nhân bán bất động sản và đã thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế trước đó (thuế thu nhập cá nhân, lệ phí trước bạ…), số tiền chuyển khoản thanh toán sau này không bị đánh thuế lại. Tuy nhiên, nếu phát hiện việc khai giá thấp để trốn thuế, cơ quan thuế có quyền truy thu phần chênh lệch.
7. Tiền lương đã khấu trừ thuế – chuyển cho người thân
Tiền lương sau thuế mà cá nhân chuyển cho vợ, chồng hoặc người thân khác không được xem là thu nhập mới. Vì vậy, người nhận sẽ không bị tính thuế lại. Điều quan trọng là phải chứng minh nguồn tiền là tiền lương đã qua khấu trừ theo quy định.
8. Lương từ nước ngoài – đã đóng thuế sở tại
Người lao động Việt Nam đang làm việc tại nước ngoài nếu đã nộp thuế tại quốc gia sở tại, khi chuyển tiền về nước sẽ được miễn thuế thu nhập cá nhân. Điều kiện là phải có chứng từ chứng minh thuế đã đóng, chuyển qua ngân hàng chính thống.
9. Lãi cho vay cá nhân nhỏ lẻ – không bị đánh thuế
Khi cá nhân cho người khác vay tiền theo hình thức dân sự (họ, hụi, bạn bè, người thân…) mà không có lãi hoặc lãi nhỏ, không thường xuyên thì không bị coi là kinh doanh nên không phải đóng thuế. Tuy nhiên, nếu cho doanh nghiệp, tổ chức vay và nhận lãi định kỳ, người cho vay có thể phải nộp thuế 5% trên phần lãi.
Việc nhận tiền chuyển khoản hiện nay không còn là hoạt động riêng tư thuần túy, mà có thể trở thành căn cứ để cơ quan thuế rà soát nghĩa vụ tài chính của cá nhân. Dù vậy, không phải khoản tiền nào vào tài khoản cũng bị đánh thuế. Hiểu rõ 9 trường hợp miễn thuế sẽ giúp người dân, người kinh doanh tự do và cả người lao động ở nước ngoài chủ động hơn trong giao dịch tài chính.
Điều quan trọng là cần minh bạch: ghi rõ nội dung chuyển khoản, lưu giữ giấy tờ liên quan (nếu có), và tư vấn thêm từ kế toán hoặc luật sư trong các giao dịch có giá trị lớn hoặc mang tính lặp lại. Đừng để những khoản “tiền sạch” vô tình trở thành rắc rối chỉ vì thiếu hiểu biết hoặc sơ suất trong cách ghi chú và quản lý dòng tiền.
