Quả phật thủ hay còn gọi là “quả tay Phật”. Nó mang ý nghĩa tâm linh, có nơi còn gọi là phúc – thọ – cam, là biểu tượng cho sự may mắn. Phật thủ được biết đến và sử dụng trong nhiều năm trở lại đây, mang hình dáng tâm linh và có hương thơm ngát, bền lâu. Do vậy, phật thủ có vị trí trang trọng trong mâm ngũ quả ngày Tết hoặc ngày lễ, ngày rằm. Sau khi sử dụng, nhiều người không biết dùng phật thủ để làm gì nên thường bỏ đi, rất phí phạm.
Theo Đông y, phật thủ vị hơi cay, chua, đắng, tính ấm, có tác dụng điều hòa khí và trung tiêu, chống nôn, thư can, thường được dùng điều trị các chứng can vị không điều hòa, đau dạ dày, khí trệ, khó chịu trong ngực bụng, kém ăn, nôn mửa… Trong lâm sàng, Đông y thường dùng phật thủ phối hợp với thanh bì, xuyến luyện tử để chữa can khí uất kết dẫn đến đau vùng dạ dày; phối hợp với trúc như, hoàng cầm trị nôn mửa khi thai nghén; phối hợp với giáng hương, trầm hương, kê nội kim chữa chứng nôn ợ, làm dễ tiêu, điều hòa chức năng dạ dày…
Theo Y học hiện đại, phật thủ chứa nhiều vitamin C, đường, axit hữu cơ, dầu chanh, glucoxit, dùng làm thuốc thơm điều hòa khí, có công hiệu giảm đau, hòa khí, làm dễ tiêu, bồi bổ dạ dày, tan đờm, khỏe tỳ vị, giảm ho, chữa nôn, giã rượu…
Công dụng làm thuốc của quả Phật thủ
Quả Phật thủ chỉ có lớp vỏ và phần cùi xốp, không có múi và cũng không có hạt bên trong. Mặc dù vậy, Phật thủ vẫn được ứng dụng trong nhiều trường hợp như làm mứt, làm trà, ngâm rượu và làm thuốc sắc.
Trà Phật thủ
Quả Phật thủ có tác dụng giảm đau, làm mạnh tỳ vị. Vì vậy, trà được làm từ quả Phật thủ cũng là một gợi ý cho những bệnh nhân bị viêm dạ dày mạn tính, đau dây thần kinh vùng bụng. Lấy quả phật thủ tươi rửa sạch, thái lát thật mỏng (không cần gọt vỏ) rồi hãm bằng nước sôi và uống như trà (nếu dùng tươi thì hãm khoảng 10 – 15 g, nếu dùng khô thì hãm khoảng 6 g).
Rượu Phật thủ giúp giảm buồn nôn, giảm ho, tan đờm, điều trị chứng khó tiêu, tì vị trệ gây mệt mỏi và lồng ngực bị trướng, đau.
Cách ngâm: Lấy quả tươi rửa sạch, thái thành các miếng nhỏ rồi chọn chỗ có gió mát để phơi khô (tức phơi âm can vì quả PT có chứa tinh dầu). Khi ngâm, các bạn cho các miếng Phật thủ vào rượu theo tỉ lệ 30 g Phật thủ : 1 kg rượu, ngâm trong 10 ngày thì vớt bỏ bã và lấy nước dùng dần.
Si rô Phật thủ điều trị ho
Đa phần các trường hợp trẻ bị ho khi giao mùa đều có thể được điều trị tại nhà với chế độ ăn uống và ngủ nghỉ hợp lý. Các loại thức uống có vitamin C như: nước cam, chanh... sẽ giúp trẻ tăng cường sức đề kháng và nhanh chóng khỏi bệnh. Ngoài ra, bạn cũng có thể tự chế cho nhiều bài thuốc dân gian giúp trị ho hiệu quả như:
Theo kinh nghiệm dân gian, quả tươi rửa sạch, xắt nhỏ rồi đem chưng cách thủy với đường phèn sẽ cho ra nước si rô Phật thủ. Nước này dùng như si rô ho, mỗi lần uống khoảng 5 – 10 ml, ngày uống hai lần sẽ giúp trẻ giảm ho hiệu quả (mặc dù mùi của Phật thủ cũng dễ chịu nhưng các bạn nên cho trẻ dùng từng chút một để quen dần).
Hoặc có thể dùng phật thủ 10-15g, gạo tẻ 60 - 80g. Nấu phật thủ và lấy nước bỏ bã, nấu với gạo tẻ. Khi cháo chín cho thêm đường trắng khuấy đều, đun sôi. Dùng cho các trường hợp sốt ho, đau tức vùng ngực do tràn dịch màng phổi.
Chữa ho kéo dài có nhiều đờm, viêm phế quản mãn tính: Đơn giản nhất là nhai cả cùi và vỏ quả phật thủ, nuốt lấy nước. Hoặc dùng phật thủ khô 6g, bán hạ chế với nước gừng 6g. Cho các vị vào ấm, sắc với 400ml nước cho tới khi còn 250ml, chia làm 2 lần uống trong ngày. Nên pha thêm ít đường cho dễ uống.
Chữa đau dạ dày
Theo nghiên cứu, trong phật thủ có tinh dầu và chất flavonoit gọi là hesperidin rất hữu ích để điều trị ho và đau dạ dày. Để làm thuốc, người ta thu hái quả chín về, thái dọc thành từng miếng mỏng, phơi khô. Liều dùng mỗi ngày 4 – 8g cùi quả phơi khô, sắc uống, làm trà thuốc hoặc lấy vỏ quả ngâm rượu uống.
Phật thủ tươi 15 - 20g hoặc 6 - 10g phật thủ khô, thái lát thật mỏng hoặc tán vụn, cho vào ấm, pha nước sôi vào, đậy nắp kín như pha trà, để 10 - 15 phút sau rót ra uống lúc nóng. Ngày uống một thang, uống rải rác trong ngày thay nước trà.
Đau dạ dày mãn tính: Lấy 10g phật thủ khô, 6g hoa nhài, cho vào ấm, pha nước sôi, hãm khoảng 10-15 phút rồi uống lúc nóng. Ngày uống 1 thang thay nước trà. Bài thuốc có tác dụng rất tốt trong việc chữa trị các chứng vị khí bất hòa, bụng đầy trướng, ăn không ngon, chán ăn.
Giúp giải rượu
Dân gian ta thường dùng phật thủ để trị giải rượu rất tốt trong những ngày tết. Khi lấy 30g Phật thủ tươi sắc lên rồi cho người đang say rượu uống sẽ giúp người say không bị đau đầu mà còn rất tỉnh táo. Nếu kết hợp nước phật thủ với nước chanh pha đường sẽ càng tốt.
Điều trị đau bụng kinh
Sử dụng 30 gram phật thủ tươi, 6 gram gừng tươi, 6 gram đương quy và 30 gram rượu gạo. Cho tất cả các vị thuốc vào ấm và thêm lượng nước vừa đủ, sắc và lọc lấy nước uống. Ngoài ra, có thể dùng quả phật thủ ngâm rượu trong 6 tháng. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần uống 1 chén nhỏ.
Điều trị viêm phế quản mạn tính
Sử dụng 1- 2 quả phật thủ tươi đem thái nhỏ và cho bát to. Sau đó cho đường mạch nha với lượng đủ dùng vào và đem hấp cách thủy cho chín nhừ. Mỗi ngày ăn một thìa to, ăn liên tục trong 1 tuần.
Lưu ý khi sử dụng phật thủ chữa bệnh
Khi dùng phật thủ chữa bệnh, người bệnh nên lưu ý những vấn đề sau:
- Nên rửa sạch dược liệu bằng cách ngâm nước muối pha loãng từ 7 – 10 phút nhằm loại bỏ ký sinh trùng và hóa chất tồn dư trên quả
- Không nên dùng phật thủ đã trưng trên bàn thờ lâu ngày tránh trường hợp quả bị hư thối
- Mua quả phật thủ ở những nơi uy tín để đảm bảo chất lượng
