PGS.TS Phạm Quang Thái, Trưởng văn phòng Tiêm chủng mở rộng miền Bắc, Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, giải thích rằng vaccine cúm có thể bảo vệ đến 90% đối với những chủng cúm có trong vaccine. Tuy nhiên, nếu xét tổng thể tất cả các chủng cúm mùa, hiệu quả bảo vệ chỉ đạt khoảng 50-60%. Đây là lý do tại sao nhiều người, dù đã tiêm vaccine cúm, vẫn mắc bệnh.
Virus cúm có khả năng thay đổi và thích nghi liên tục mỗi năm, với các chủng khác nhau sẽ chiếm ưu thế vào mỗi mùa. Do đó, hiệu quả bảo vệ của vaccine cúm sẽ có sự khác biệt qua từng năm. Hơn nữa, miễn dịch từ vaccine hoặc từ việc nhiễm bệnh trước đó không thể bảo vệ hoàn toàn trước các chủng virus mới, đặc biệt khi mức độ kháng thể bảo vệ có thể giảm theo thời gian.
Mặc dù khả năng bảo vệ không tuyệt đối, vaccine cúm vẫn có tác dụng quan trọng trong việc giảm nguy cơ bệnh trở nặng hoặc gặp phải biến chứng nguy hiểm. Theo thông tin từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, trẻ em từ 6 tháng đến 17 tuổi tiêm vaccine cúm đã giảm đến 59-67% tỷ lệ phải thăm bác sĩ, và giảm 52-61% khả năng nhập viện vì cúm.
Đối với người lớn, vaccine cúm giúp giảm 33-49% tỷ lệ thăm khám bác sĩ và giảm 41-44% khả năng nhập viện. Đặc biệt, đối với người cao tuổi, vaccine cúm có thể làm giảm đáng kể tỷ lệ nhiễm cúm và tỷ lệ phải đến bệnh viện.
PGS.TS Thái cũng chỉ ra rằng ở Việt Nam, tỷ lệ tiêm vaccine cúm còn rất thấp, chỉ khoảng 5-6%, khiến nó không tạo được áp lực đáng kể lên virus. Trong khi đó, ở các quốc gia phát triển như Anh và Pháp, tỷ lệ tiêm chủng đạt tới 80-90%, giúp tăng hiệu quả bảo vệ vaccine trong cộng đồng.
Hiệu quả bảo vệ của vaccine cúm cũng khác nhau qua các năm. (Ảnh minh họa)
Thời điểm lý tưởng để tiêm vaccine cúm là khi nào?
Theo PGS.TS Phạm Quang Thái, để có hiệu quả bảo vệ cao nhất, vaccine cúm nên được tiêm vào đầu mùa thu hoặc đầu mùa đông, tức là vào khoảng tháng 5, tháng 6 hoặc tháng 11, tháng 12. Đặc biệt, ở Việt Nam, virus cúm thường bắt đầu lây lan vào mùa thu và đạt đỉnh vào tháng 12 đến tháng 2 hằng năm. Vì vậy, tiêm vaccine vào mùa thu, trước khi thời tiết chuyển lạnh, là cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc bệnh.
Một điều cần lưu ý là vaccine cúm cần khoảng hai tuần để cơ thể tạo ra kháng thể và bắt đầu bảo vệ chúng ta khỏi các chủng virus cúm mùa.
Vaccine cúm hiện nay có giá dao động khoảng 360.000 đồng mỗi mũi. Các loại vaccine được lưu hành rộng rãi là vaccine tứ giá, có khả năng bảo vệ khỏi 4 chủng virus cúm, bao gồm 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria).
Lời khuyên: Không nên vội vàng tiêm vaccine cúm
Sau Tết, nhu cầu tiêm vaccine cúm ở các điểm tiêm chủng dịch vụ tăng đột biến. Theo thông báo từ hệ thống Tiêm chủng VNVC, số lượng người đến tiêm vaccine cúm đã tăng lên gấp 10 lần, buộc đơn vị này phải mở rộng giờ tiêm để đáp ứng nhu cầu. Tuy nhiên, bác sĩ Trương Hữu Khanh, Phó Chủ tịch Liên chi hội Truyền nhiễm TP.HCM, khuyến cáo rằng không nên quá lo lắng và đổ xô đi tiêm vaccine. Mặc dù tâm lý sợ hãi có thể khiến nhiều người vội vàng, nhưng chúng ta chỉ cần tiêm vaccine hàng năm cho nhóm nguy cơ cao.
Các nhóm ưu tiên bao gồm trẻ nhỏ dưới 5 tuổi, người trên 65 tuổi, phụ nữ mang thai, người có bệnh nền và những người có sức khỏe yếu. Còn đối với những người trẻ tuổi, trung niên khỏe mạnh, việc tiêm vaccine cúm không cần thiết phải vội vàng.
Bác sĩ Khanh cũng nhấn mạnh rằng để phòng ngừa cúm hiệu quả, ngoài việc tiêm vaccine, mọi người nên thực hiện các biện pháp khác như đeo khẩu trang và rửa tay thường xuyên. Dự báo, khi thời tiết ấm lên, tỷ lệ mắc cúm sẽ giảm nhanh chóng.
