Sau gần một năm kể từ buổi họp báo công bố khởi động dự án (12/2024) đến những biến cố liên quan đến nữ chính, Chốt đơn đã chính thức trình làng. Song thành tích doanh thu mở màn của dự án mới nhất đến từ Bảo Nhân - Nam Cito đang khá ảm đạm. Mở bán từ 7/8 nhưng đến nay bộ Phim mới chỉ ghi nhận con số hơn 1,9 tỷ đồng (theo thống kê của Box Office Vietnam).
Một trong số những "cú giáng" nặng nề nhất cho khán giả yêu phim là việc AI trở thành nữ chính điện ảnh. Việc nhà sản xuất "xóa sổ" Thùy Tiên khỏi phim, thay thế hoàn toàn bằng AI đang tạo ra hiệu ứng ngược với loạt phản ứng tiêu cực, phần nào ảnh hưởng đến doanh thu dự án.
Ngoài ra, theo luật sư, sự việc nói trên cũng cho thấy nhiều lỗ hổng về mặt pháp lý, đặc biệt là khi nhà sản xuất chưa hỏi/được sự đồng ý từ phía Thùy Tiên, trước khi quyết định thay thế cô bằng AI.
Nhà sản xuất có sai?
Tại buổi họp báo diễn ra vào ngày 4/8, đại diện pháp lý của nhà sản xuất cho biết từng có yêu cầu công ty quản lý hoa hậu giải trình sự việc. Tuy nhiên, công ty này cho biết không được ủy quyền để giải quyết những vấn đề liên quan đến Thùy Tiên, mà họ chỉ đại diện cô khi ký kết hợp đồng làm phim.
"Trong trường hợp của Thùy Tiên, nhà sản xuất có đầy đủ quyền sử dụng một phần hoặc cũng có thể không sử dụng hình ảnh, trong bất cứ trường hợp nào. Mọi điều khoản của hợp đồng đều cho thấy quyền sử dụng thuộc về nhà sản xuất. Trong hợp đồng đã ký, có những điều khoản ràng buộc về việc yêu cầu diễn viên giữ đạo đức và hình ảnh nghề nghiệp. Thùy Tiên đang vi phạm với nhà sản xuất. Còn nhà sản xuất hoàn toàn không vi phạm điều gì với Thùy Tiên", theo đại diện của nhà sản xuất.
|
|
Thùy Tiên bị "xóa sổ" trong Chốt đơn sau khi vướng bê bối. |
Trao đổi với Tri Thức - Znews, luật sư Trương Ngọc Liêu (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho biết những phát biểu trên đây từ đại diện pháp lý của nhà sản xuất chưa có cơ sở vững chắc.
Theo luật sư, cần phải phân biệt giữa việc nhà sản xuất có quyền sử dụng một phần, toàn bộ hoặc thậm chí không sử dụng hình ảnh của Thùy Tiên trong quá trình ghi hình bộ phim và sự can thiệp Công nghệ AI vào những hình ảnh đó, để tạo ra một phiên bản hoàn toàn mới nhưng vẫn khiến người xem liên tưởng đến cô.
Điều 5 Luật điện ảnh 2022 (được hướng dẫn bởi Điều 6 Nghị định 131/2022/NĐ-CP của Chính phủ) đã thể hiện chính sách của Nhà nước là hỗ trợ nghiên cứu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, hệ thống dữ liệu lớn, thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến, hiện đại phù hợp với xu thế phát triển điện ảnh. Từ đó cho thấy, việc nhà sản xuất Chốt đơn ứng dụng trí tuệ nhân tạo AI trong hoạt động sản xuất phim ảnh là hoạt động phù hợp với Xu hướng, phù hợp với chính sách Pháp luật.
Tuy nhiên, mức độ ứng dụng công nghệ đến đâu trong khâu xử lý hậu kỳ, thẩm quyền của nhà sản xuất khi dùng công nghệ cao, trong đó có trí tuệ nhân tạo để can thiệp vào hình ảnh của diễn viên ở mức độ nào thì được toàn quyền xử lý, đến mức độ nào thì phải được sự đồng ý của diễn viên hoặc người đại diện/thừa kế hợp pháp của họ? Trường hợp diễn viên đang bị tạm giam, bị hạn chế quyền tự do đi lại thì việc xin ý kiến đồng thuận sẽ được thực hiện như thế nào?… Đó là các câu hỏi mà hiện nay hệ thống các quy định của pháp luật có liên quan như Bộ luật Dân sự, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Điện ảnh và các văn bản hướng dẫn thi hành chưa dự liệu đến, chưa có câu trả lời chính xác, theo luật sư.
Theo luật sư Huỳnh Thanh Tâm (Đoàn luật sư TP.HCM), Thùy Tiên đã bị khởi tố và đang bị tạm giam để điều tra trong vụ án sản xuất hàng giả là thực phẩm và lừa dối người tiêu dùng liên quan đến Công ty cổ phần Asia Life và Công ty cổ phần Chị Em Rọt. Tuy nhiên, theo nguyên tắc suy đoán vô tội tại Điều 13 Bộ luật Tố tụng Hình sự năm 2015, cho đến thời điểm hiện tại, Thùy Tiên vẫn được coi là không có tội cho đến khi có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật.
Việc áp dụng biện pháp ngăn chặn tạm giam của cơ quan tiến hành tố tụng chỉ hạn chế quyền tự do đi lại, cư trú của Thùy Tiên ở mức độ và trong thời hạn nhất định. Vì vậy, cô vẫn có đầy đủ tất cả quyền về nhân thân, quyền về tài sản được Hiến pháp và pháp luật về dân sự bảo vệ. Đặc biệt là quyền được bảo vệ về hình ảnh thương hiệu cá nhân trong bối cảnh Thùy Tiên là người nổi tiếng.
"Theo thông tin nhà sản xuất cung cấp thì họ chỉ được toàn quyền sử dụng 'hình ảnh' của Thùy Tiên, chứ không phải tất cả dữ liệu cá nhân của cô. 'Hình ảnh' chỉ là một trong những yếu tố thuộc về dữ liệu cá nhân. Câu hỏi đặt ra là để dùng AI thay thế Thùy Tiên, nhà sản xuất đã phải sử dụng những thông tin nào của cô để xử lý. Đương nhiên không chỉ đơn thuần là 'hình ảnh' ở dạng thô mà còn phải kết hợp cả những yếu tố khác liên quan đến Thùy Tiên", luật sư Huỳnh Thanh Tâm nói.
Cần được bảo vệ quyền nhân thân, hình ảnh trong bối cảnh AI
Luật sư Trương Ngọc Liêu cho biết thêm Luật Điện ảnh 2022 chưa đề cập đến việc sử dụng AI hay hình ảnh số hóa trong sản xuất phim mà mới dừng ở việc quy định các nguyên tắc trong hoạt động điện ảnh, tuân thủ quy định của pháp luật, chuẩn mực đạo đức xã hội, đạo đức nghề nghiệp và có trách nhiệm xây dựng văn hóa kinh doanh lành mạnh.
Trong bối cảnh AI ngày càng "len lỏi" sâu rộng vào các ngành nghệ thuật, Giải trí, cơ quan chức năng cần sớm có động thái rà soát các quy định pháp luật có liên quan để kịp thời sửa đổi, điều chỉnh hoặc ban hành mới các quy định nhằm đảm bảo sự hài hoà về lợi ích của các bên.
|
|
AI thay thế Thùy Tiên trong phim. |
Quy định phải đảm bảo vừa khuyến khích sự đổi mới, sáng tạo trong hoạt động điện ảnh nhằm bảo vệ tốt quyền lợi của nhà sản xuất, đáp ứng nhu cầu giải trí ngày càng cao của người dân nhưng cũng phải đảm bảo các quyền về nhân thân, về hình ảnh của diễn viên được bảo vệ theo đúng quy định của pháp luật.
Chung quan điểm, luật sư Huỳnh Thanh Tâm cho rằng điều quan trọng, trước khi các vấn đề về ứng dụng, sử dụng công nghệ được luật hóa, bản thân mỗi nghệ sĩ phải tự bảo vệ hình ảnh, dữ liệu của mình.
Trên thế giới, hầu hết luật sở hữu trí tuệ của các quốc gia trên thế giới đều chưa công nhận trí tuệ nhân tạo là đối tượng của bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Tại Australia, luật pháp hiện không công nhận AI là tác giả đối với các tác phẩm do AI tạo ra. Mục 32 của Đạo luật Bản quyền 1968 (Cth) quy định: “Quyền tác giả tồn tại trong một tác phẩm văn học, kịch, âm nhạc hoặc nghệ thuật gốc mà tác phẩm chưa được xuất bản và tác giả là công dân hoặc cư dân sinh sống tại Australia”.
Cục bản quyền Hoa Kỳ đã từ chối tất cả đơn đăng ký quyền tác giả khi xác định được rằng các tác phẩm này không phải do con người sáng tạo ra. Cục Bản quyền Hoa Kỳ đã tuyên bố rằng “Họ sẽ chỉ cho phép đăng ký quyền tác giả đối với các tác phẩm có được là do hoạt động của con người sáng tạo nên”.
Tại Trung Quốc, chính quyền nước này đã công bố đạo luật mới cấm phát tán deepfake, công nghệ cho phép người dùng có thể chỉnh sửa khuôn mặt, khẩu hình của người dùng bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Đạo luật này nhằm bảo vệ người dùng khi hình ảnh hoặc âm thanh của họ bị sử dụng mà không có sự cho phép (quy định này được Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin cùng Bộ Công an thông qua có hiệu lực vào ngày 10/1/2023).
