 |
|
Không có quy định nào giới hạn độ tuổi thực tập, nhưng thị trường lao động lại ngầm đặt ra điều đó. Ảnh minh họa: Thirdman/Pexels. |
Tháng 2, trên LinkedIn, ELisabetta Torretti, nhà sáng lập kiêm Giám đốc điều hành Mint & Lemon, agency tư vấn thương hiệu và truyền thông kỹ thuật số tại London (Anh), đã chia sẻ trải nghiệm bị từ chối cơ hội thực tập năm 24 tuổi, chỉ vì chương trình “chỉ nhận người dưới 22 tuổi”.
“Tôi bị từ chối không phải do năng lực hay không phù hợp, mà chỉ vì tôi ‘quá già’ cho một vị trí thực tập sinh”, Elisabetta viết.
Câu chuyện của cô nhanh chóng tạo nên làn sóng thảo luận lớn, thu hút gần 20.000 lượt thích và hơn 1.300 bình luận, cho thấy sự quan tâm về chủ đề này từ nền tảng mạng xã hội việc làm lớn nhất.
“Để xin việc, doanh nghiệp yêu cầu ‘có kinh nghiệm’. Nhưng khi người trẻ tìm đến thực tập để có kinh nghiệm, họ lại bị từ chối vì ‘quá tuổi thực tập sinh’”, Elisabetta nói thêm, gọi đây là “vòng nghịch lý” khiến nhiều người trẻ khó tìm được lối vào thị trường lao động.
Dưới bài đăng, không ít chuyên gia cũng thừa nhận từng bị loại khỏi vòng tuyển dụng chỉ vì tuổi tác.
Khi thị trường việc làm ngày càng ưu tiên lớp nhân sự trẻ, nhiều người thuộc thế hệ 9X, dù đã có vài năm kinh nghiệm, lại rơi vào khoảng giữa khó xử, chưa đủ thâm niên để được thăng lên quản lý, nhưng cũng không còn “đủ trẻ” để ứng tuyển vào vị trí dành cho người mới.
U30 bị chê già
Trên lý thuyết, thực tập sinh (intern) là vị trí dành cho người mới bắt đầu, không có quy định về độ tuổi tối đa. Nhưng trong thực tế, việc một người đã đi làm nay quay lại bắt đầu lại từ đầu không dễ dàng.
Theo mô tả của các trường đại học, thực tập là “trải nghiệm học tập có giám sát và có cấu trúc” giúp sinh viên áp dụng lý thuyết vào môi trường làm việc thực tế. Tuy nhiên, ngày càng nhiều người ngoài độ tuổi sinh viên, đặc biệt là nhóm muốn chuyển ngành hoặc học kỹ năng mới, cũng tìm đến con đường này.
Khác với sinh viên có thể chấp nhận làm việc không lương để đổi lấy tín chỉ, những người lớn tuổi hơn thường chỉ tìm đến các chương trình thực tập có trả phí hoặc bán thời gian để cân bằng với công việc hiện tại, theo trang web Giáo dục tài chính Investopedia.
 |
|
Elisabetta Torretti khơi dậy cuộc tranh luận lớn về ranh giới vô hình giữa “quá trẻ” và “quá già” trong thị trường việc làm. Ảnh: Elisabetta Torretti/LinkedIn. |
“Không phải ai cũng vào đại học ngay sau trung học và tốt nghiệp đúng 4 năm. Tôi bắt đầu học ở tuổi 21, hoàn thành bốn kỳ thực tập và một chương trình trao đổi. Khi ra trường ở tuổi 27, tôi bị loại khỏi hầu hết chương trình thực tập vì ‘quá già’, trong khi công việc dành cho người mới lại đòi 3–5 năm kinh nghiệm”, nhà báo tự do Julia Dodds (Mỹ) chia sẻ dưới bài đăng của Elisabetta Torretti.
Tương tự, kỹ sư điện tử Purva Sute (Singapore) cho rằng nghịch lý lớn nhất của thị trường lao động hiện nay là công việc cấp đầu vào (entry-level) thì yêu cầu kinh nghiệm, còn chương trình thực tập lại giới hạn tuổi, khiến người trẻ không biết phải bắt đầu từ đâu.
“Ở tuổi 20, bạn được yêu cầu hành xử như người trưởng thành, nhưng lại bị đối xử như một đứa trẻ. Họ bảo bạn ‘quá trẻ’, rồi lại đòi bạn phải có kinh nghiệm”, Elliot Lollis (Mỹ), Giám đốc Chiến lược Thương hiệu tại GMB, chia sẻ.
Dr. Grant Coren (Mỹ), chuyên gia có hơn 25 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển (R&D) dược phẩm cho biết ông từng bị đánh giá là trông “quá trẻ để tin cậy” khi gặp khách hàng lớn. Họ cho rằng ông không đủ tuổi để đảm nhiệm dự án, dù chưa hề xem xét năng lực chuyên môn. Coren kể lại với chút hài hước rằng ông từng đùa sẽ quay lại cùng cha mình. người không biết gì về ngành dược nhưng có nhiều tóc bạc hơn, “chắc họ sẽ tin ông ấy hơn”.
Thâm niên lấy từ đâu?
Theo khảo sát của ResumeBuilder.com, 40% nhà tuyển dụng thừa nhận có định kiến với ứng viên thuộc thế hệ Gen Z, và 42% từng xem xét yếu tố tuổi tác khi đọc hồ sơ xin việc. Thay vì đánh giá năng lực, nhiều người sử dụng mốc năm tốt nghiệp hoặc số năm kinh nghiệm để suy đoán tuổi của ứng viên. Kết quả cho thấy 80% nhà tuyển dụng cho rằng Gen Z thiếu kinh nghiệm làm việc thực tế.
Khảo sát của Harris Poll tiếp tục làm rõ khoảng cách này, 82% nhà quản lý tin rằng nhân viên Gen Z và nhóm 9x trẻ thiếu kỹ năng mềm, đặc biệt là kỹ năng giao tiếp, ra quyết định và xử lý xung đột. Trớ trêu thay, 80% người trẻ lại tin rằng những kỹ năng này chỉ có thể học được thông qua quan sát và làm việc trực tiếp với người quản lý, điều ngày càng hiếm hoi khi các tầng quản lý trung bị cắt giảm hàng loạt.
Theo Forbes, trong năm 2023, các tập đoàn lớn như Google, Meta và UPS đã loại bỏ gần một phần ba số vị trí giám sát, trong khi Amazon chuyển sang “individual contributor”, mô hình nhân viên làm việc độc lập, có thể khiến hơn 14.000 vị trí quản lý biến mất.
Hệ quả là thế hệ 9X, nhóm đang ở giai đoạn trưởng thành nghề nghiệp, vừa thiếu người hướng dẫn, vừa mất cơ hội thăng tiến.
 |
|
Nhà tuyển dụng đang tự tạo ra rào cản khi "chấm điểm" ứng viên dựa trên độ tuổi. Ảnh minh họa: Phương Lâm. |
Báo cáo của Gallup cũng nhấn mạnh rằng vai trò của người quản lý chưa bao giờ quan trọng hơn hiện nay, bởi họ là cầu nối giữa nhân viên và hiệu suất. Nhưng khi cầu nối ấy bị tháo bỏ, nhiều người trẻ buộc phải tự mày mò giữa một môi trường phẳng hóa, thiếu định hướng và thiếu niềm tin.
“Không có chuyện ‘quá già để làm thực tập sinh’”, Alari Aho, CEO của nền tảng tuyển dụng Toggl Hire, nhấn mạnh. Ông cho rằng nhà tuyển dụng đánh giá dựa trên năng lực và tiềm năng, chứ không phải năm sinh, sẽ xây dựng được đội ngũ mạnh hơn.
Tuy nhiên, định kiến tuổi tác vẫn là rào cản lớn nhất trong một thế giới luôn nói về “học hỏi suốt đời”. Người lớn tuổi làm thực tập sinh thường bị xem là “chậm thích nghi với Công nghệ”, “khó hòa nhập với tập thể trẻ” hoặc “ít tham gia hoạt động xã hội”.
Thêm vào đó, mức lương thấp hoặc không lương của hầu hết chương trình thực tập khiến lựa chọn này càng khó khả thi với những người đã có trách nhiệm tài chính.
“Khi tuổi tác trở thành tiêu chí ngầm trong đánh giá, người tuyển dụng đang tự tạo rào cản cho chính họ. Tuổi không thể phản ánh tiềm năng hay khả năng thành công của một ứng viên”, chuyên gia tư vấn nghề nghiệp Stacie Haller, đại diện ResumeBuilder, nhận định.
