Nước mắm đã từ lâu là một phần không thể thiếu trong ẩm thực Việt Nam. Với vị mặn mà hòa quyện chút ngọt nhẹ, nước mắm không chỉ làm nổi bật các món ăn mà còn tạo nên nét đặc trưng cho bữa cơm gia đình.
Tuy nước mắm rất quen thuộc, nhưng không ít người vẫn mắc sai lầm khi sử dụng. Những lỗi này không chỉ làm giảm giá trị dinh dưỡng mà còn tiềm ẩn rủi ro cho sức khỏe.
1. Cả nhà dùng chung 1 bát nước mắm
Một thói quen phổ biến là cả nhà dùng chung một bát nước mắm trong bữa ăn. Thực tế, điều này có thể dẫn đến nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP). Đây là nguyên nhân chính gây ra các bệnh như viêm loét dạ dày, tá tràng và đặc biệt là ung thư dạ dày.
Một nghiên cứu năm 2020 trên Tạp chí "Clinical Gastroenterology and Hepatology" cho thấy khoảng 50% dân số toàn cầu mang vi khuẩn HP trong dạ dày. Vi khuẩn này dễ dàng lây lan qua dụng cụ ăn uống, như đũa, tạo ra "cầu nối" truyền bệnh giữa các thành viên trong gia đình.
2. Dùng lại bát nước mắm cũ
Nhiều người có thói quen tái sử dụng nước mắm thừa để tiết kiệm cho bữa ăn sau. Tuy nhiên, ThS BS Đặng Ngọc Hùng từ Viện Nghiên cứu và Tư vấn Dinh dưỡng cảnh báo rằng nước mắm để lâu có thể trở thành môi trường lý tưởng cho vi khuẩn sinh sôi, gây ra các triệu chứng khó chịu như đau bụng và tiêu chảy.
Một nghiên cứu từ Đại học Tufts (Mỹ) chỉ ra rằng thực phẩm tiếp xúc với không khí quá 2 giờ có nguy cơ bị nhiễm khuẩn có hại. Để bảo vệ sức khỏe, tốt nhất là chỉ rót đủ nước mắm cho mỗi bữa ăn và tránh sử dụng lại nước mắm từ bữa trước. Thói quen này không chỉ ngăn ngừa bệnh tật mà còn bảo vệ sức khỏe cho toàn gia đình.
3. Dùng nước mắm không rõ nguồn gốc
Nước mắm là gia vị phổ biến trong ẩm thực Việt Nam, nhưng không phải loại nào cũng an toàn. Thực tế, nhiều lô nước mắm bị làm giả hoặc pha trộn với hóa chất độc hại, như soda công nghiệp, đã bị phát hiện.
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, nguyên giảng viên tại Viện Công nghệ và Thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội, cảnh báo rằng việc tiêu thụ nước mắm chứa soda có thể dẫn đến ngộ độc, ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng như tim, gan và thận.
Để bảo vệ sức khỏe cho gia đình, người tiêu dùng nên chọn nước mắm từ quá trình lên men tự nhiên và có nguồn gốc rõ ràng. Lựa chọn này không chỉ đảm bảo an toàn mà còn giữ gìn hương vị truyền thống của ẩm thực Việt.
4. Dùng nước mắm quá nhiều
Nước mắm là một gia vị quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày, nhưng nó cũng tiềm ẩn nhược điểm lớn: hàm lượng muối cao. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo rằng người trưởng thành chỉ nên tiêu thụ tối đa 5g muối mỗi ngày. Trong khi đó, chỉ cần một thìa canh nước mắm đã cung cấp khoảng 1g muối. Điều này có nghĩa là chỉ sau vài lần sử dụng, bạn đã có nguy cơ vượt ngưỡng an toàn.
Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí "The Lancet" cho thấy việc tiêu thụ quá nhiều muối liên quan đến khoảng 3 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu, chủ yếu do các bệnh như cao huyết áp, đột quỵ và bệnh tim. Vì vậy, cần kiểm soát việc sử dụng nước mắm chặt chẽ. Người tiêu dùng nên hạn chế nêm nếm hay chấm nước mắm quá mức để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.
5. Dùng nước mắm dù bị bệnh thận, bệnh tim
Mặc dù nước mắm là gia vị quen thuộc trong ẩm thực, nhưng lượng muối trong nó có thể gây hại cho những ai mắc bệnh tim mạch, cao huyết áp và suy thận. Hiệp hội Thận học Hoa Kỳ cho biết, lượng muối cao có thể tạo áp lực lớn lên thận, khiến chúng phải làm việc nhiều hơn, từ đó làm nặng thêm tình trạng bệnh.
Đối với những người này, chế độ ăn kiêng muối nghiêm ngặt là điều cần thiết. Hạn chế sử dụng nước mắm hoặc chỉ áp dụng theo hướng dẫn của bác sĩ là biện pháp cần thiết. Điều này không chỉ giúp duy trì sức khỏe mà còn giảm nguy cơ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng từ bệnh lý hiện tại.
6. Dùng nước mắm cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi
Trẻ em dưới một tuổi có hệ thống thận chưa hoàn thiện. Vì thế, việc cho trẻ sử dụng nước mắm có thể gây hại nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chức năng thận và hệ tiêu hóa. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo rằng trẻ nhỏ chỉ nên tiêu thụ tối đa 1g muối mỗi ngày, bao gồm cả lượng muối tự nhiên trong thực phẩm.
Bác sĩ Doãn Thị Tường Vi, nguyên Trưởng khoa Dinh dưỡng tại Bệnh viện 198, cảnh báo rằng cho trẻ dưới một tuổi ăn nước mắm có thể tổn thương thận và tác động tiêu cực đến sức khỏe lâu dài. Do đó, cha mẹ cần hết sức cẩn trọng, không nên cho thêm nước mắm vào bữa ăn của trẻ. Thay vào đó, hãy ưu tiên thực phẩm tự nhiên không chứa muối hoặc gia vị để đảm bảo sự phát triển an toàn cho bé.
Những sai lầm khi dùng nước mắm rất phổ biến trong thói quen ăn uống hàng ngày. Việc nhận thức rõ những sai lầm này không chỉ giúp bạn tối ưu hóa hương vị của các món ăn mà còn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Hãy chú ý đến việc lựa chọn nước mắm chất lượng, kiểm soát lượng muối và luôn giữ vệ sinh khi sử dụng. Thay đổi những thói quen nhỏ này sẽ mang lại lợi ích lớn cho sức khỏe của bạn và cả gia đình!
