Là một loài cây mọc dưới nước, không giống các loại khác cây rau rút sử dụng các phao màu trắng dính ở thân cây để nổi trên mặt nước. Cây có tên rau rút bởi loài thực vật này được nhân dân ta sử dụng làm rau ăn. Rau rút ăn có vị ngon đặc trưng, đậm đà hơn các loại rau thông thường khác nên loại rau này được người dân rất ưa chuộng.
Cây rau rút còn có tên gọi khác là: Rau nhút. Tên khoa học: Neptunia oleracea, thuộc họ đậu. Đông y gọi là Quyết thái. Cây này mọc bò trên mặt nước quanh thân có phao xốp màu trắng. Lá kép lông chim hai lần, là chét nhiều, nhỏ, dài 0.5-2cm, rộng 0.2-0.4cm, xếp đều đặn, sít nhau từng đôi một, cuống dài 5-7cm, gấp khúc ở gốc. Lá rau rút thường khép lại nhanh chóng khi đột ngột chạm vào (do nước rút nhanh từ phiến lá chét vào cuống lá). Hoa họp thành đầu, màu vàng. Quả chứa 6 hạt dẹt, nhẵn. Mùa hoa quả vào tháng 9-12.
Rau nhút có tác dụng gì
Theo Đông y, rau rút có công dụng an thần, mát gan, giải nhiệt độc, có tác dụng chữa chứng mất ngủ, trị nóng trong sinh mụn… làm thông huyết mạch, điều hòa tỳ vị, thông thủy đạo, lợi tiểu tiện, tiêu viêm, nhuận tràng, hạ sốt, chữa mất ngủ, hỗ trợ điều trị bướu cổ.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, rau rút là một loại rau có thành phần chủ yếu là các vitamin cần thiết cho cơ thể như: Vitamin B12 hay amin leucin, methionin, threonin… Không những thế, còn chứa hàm lượng protein cao vượt xa các loại rau khác như: Xà lách, mồng tơi, rau muống… Qua đó có thể thấy, rau rút không chỉ là loại rau ăn quen thuộc hàng ngày mà còn có tác dụng chữa bệnh vô cùng hiệu quả. Chỉ cần ăn đúng cách loại rau này sẽ mang lại những tác dụng chữa bệnh vô cùng tốt cho sức khỏe .
Chữa chứng mất ngủ
Rau rút 300g, khoai sọ 25g, lá sen 10g, tất cả rửa sạch đem ninh nhừ với nước, cho gia vị vừa đủ, ăn cả bã lẫn nước. Tuần ăn 3-5 lần, nên ăn khi còn ấm, tốt nhất ăn vào buổi tối trước khi đi ngủ 30 phút.
Hoặc có thể dùng canh rau rút nấu với cá rô: Rau rút tươi 300g, cá rô 200g. Rau rút làm sạch rửa sạch, thái nhỏ. Cá làm sạch lọc lấy thịt, thái mỏng, ướp gia vị. Đun sôi nước lọc xương cá, cho thịt cá vào, quấy đều, đun sôi khoảng 5 phút cho tiếp rau rút vào, nêm gia vị vừa đủ, khi canh sôi nhấc ra ngay, nên ăn khi canh còn nóng. Ăn liền trong 7 ngày. Canh này rất tốt cho người mất ngủ, suy nhược thần kinh, ăn uống kém.
Hỗ trợ điều trị bướu cổ
Rau rút 300g, cá rô 200g, gia vị. Cá làm sạch chỉ lấy phần nạc, ướp gia vị. Xương cá giã nhỏ vắt lọc lấy nước, thêm nước cho đủ khoảng 500ml, đem đun sôi, sau đó, thả rau rút và cá nạc vào quấy đều. Dùng ăn nóng với cơm. Ngày một lần, dùng liền 5 ngày.
Cũng có thể dùng theo công thức: Rau rút 30g, cải trời 20g, mạch môn 15g, sinh địa 15g, sài hồ, kinh giới, xạ can đều 8g. Đổ 800ml nước sắc còn 250ml nước. Chia 2 lần uống trong ngày, dùng liền 10 ngày.
Chữa cảm sốt cao
Rau rút (tươi) 30g rửa sạch, giã vắt lấy nước cho bệnh nhân uống, ngày uống 3 lần, cần uống 2 ngày liền. Uống thuốc trước khi ăn. Hoặc rau rút (khô) 20g, kinh giới 10g, sắn dây (củ) 8g. Sắc thuốc xong cho bệnh nhân uống làm 2 lần trong ngày, uống lúc còn nóng. Ngày uống 1 thang, cần uống 3 ngày liền.
Rau rút 20g, lá sen 10g, kinh giới 12g. Sắc thuốc xong, cho bệnh nhân uống làm 2 lần trong ngày, ngày uống 1 thang. Cần uống 3 ngày liền.
Chữa bệnh mất ngủ sau khi khỏi sốt: Rau rút 30g, khoai sọ 25g, lá sen 10g. Cho ninh thật nhừ thêm mắm muối vừa ăn, ăn cả cái và nước.
Chữa nóng trong
Người nóng (nội nhiệt) có thể gây chảy máu cam, mụn nhọt. Lấy rau rút 300g, đổ 800ml nước sắc uống thay trà hằng ngày. Đồng thời kết hợp ăn các món nấu từ rau rút, không ăn các chất cay nóng, kích thích
Chữa táo bón, tiểu đỏ
Rau rút khô, sắc với 400ml nước còn 200ml, uống thay nước uống trong ngày hoặc ăn thường xuyên rau rút sống trong bữa ăn (hái lấy ngọn non, nhặt bỏ rễ và lớp phao trắng bên ngoài, rửa sạch, ăn cả cọng lẫn lá, như các loại rau tươi khác
Chữa rắn biển cắn
Rau rút 20 g, giã nát với ít muối vắt lấy nước uống. Nếu độc chạy vào trong gây tình trạng buồn ngủ lấy ngay 15 g rau rút, ít bèo cái, một miếng bầu đốt lấy khói xông mũi cho tỉnh.
Chữa chảy máu cam, mụn nhọt do trong người nóng (nội nhiệt)
Lấy rau rút 300g, đổ 800ml nước sắc uống thay trà hằng ngày. Đồng thời kết hợp ăn các món nấu từ rau rút, không ăn các chất cay nóng, kích thích.
Chữa nóng khát táo bón, tiểu tiện đỏ sẻn: Rau rút khô, sắc với 400ml nước còn 200ml, uống thay nước uống trong ngày hoặc ăn thường xuyên rau rút sống trong bữa ăn (hái lấy ngọn non, nhặt bỏ rễ và lớp phao trắng bên ngoài, rửa sạch, ăn cả cọng lẫn lá, như các loại rau tươi khác).
Lưu ý
Rau nhút có tính hàn, với người yếu mệt, người hay bị lạnh bụng, đang bị tiêu chảy, trẻ nhỏ… thì không nên ăn. Chỉ ăn rau nhút khi đã nấu chín, tuyệt đối không được ăn tái, sống. Vì rau nhút mọc dưới nước ở các hồ ao, ruộng nước, nên rau dễ bị nhiễm nhiều vi khuẩn nguy hiểm. Trước khi ăn cần phải sơ chế thật sạch như: Cắt khúc, ngâm nước muối, hoặc rửa trong dụng cụ làm sạch rau quả chuyên biệt. Rau rút rất bổ ích cho sức khỏe, tuy nhiên mọi người nên tìm hiểu kĩ để sử dụng đúng cách, để mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Nguyễn Dung (t/h)
