Cà phê muối tốt cho ai và có hại với người nào?

Cà phê muối với các thành phần gồm: cà phê, sữa đặc, kem béo thực vật và muối. Với vị mặn, ngọt, béo trung hòa vị đắng của cafe. Đây là loại thức uống thơm ngon không chỉ được thanh niên ưa chuộng mà "được lòng" cả người cao tuổi.

Có một vài cách để pha cà phê muối. Có lẽ cách đơn giản nhất để pha cà phê muối là thêm trực tiếp lượng muối vào tách cà phê đã pha. Một lựa chọn khác là thêm muối vào bột cà phê ngay trước khi pha.

Lượng muối thêm vào để hạn chế vị đắng. Một vài giọt muối (nước muối) hay vài hạt muối (khoảng ¼ thìa cà phê) sẽ giảm được vị đắng. Nước có hàm lượng muối khoảng 20% sẽ giúp loại bỏ vị đắng và thậm chí cải thiện cảm giác trong miệng của cà phê.

1. Lịch sử của cà phê muối

Cà phê muối đã có từ lâu trên thế giới, đặc biệt, cư dân của một số quốc đảo, các quốc gia như Hungary, Siberia và Scandinavi đã thưởng thức cà phê muối từ lâu nhờ có điều kiện tự nhiên với biển bao quanh. Họ đã cải thiện hương vị cà phê với nguồn nước lợ, nước ngọt và nước mặn kết hợp để pha chế đồ uống. Cà phê muối trở thành món khoái khẩu của nhiều thủy thủ và dân đi biển.

Ở Việt Nam, thành phố Huế tự hào là cái nôi của thức uống cà phê muối hiện đại. Cà phê được pha trong một bộ lọc bằng thép không gỉ gọi là phin. Cà phê nhỏ giọt vào cốc kem mặn. Loại cà phê này có hương vị caramel đặc trưng.

2. Tại sao nhiều người thấy cà phê muối ngon?

Vị giác của của con người rất phức tạp. Chỉ có năm vị cơ bản là đắng, mặn, chua, ngọt và vị ngon. Việc tìm ra sự kết hợp phù hợp của những mùi vị này là rất quan trọng để tạo ra một thứ gì đó có vị ngon. Khi một vị hơi quá nồng dễ nhận ra cảm giác khó chịu. Vị đắng quá mức có thể là khó chịu nhất.

Nhiều người cho rằng caffein là hợp chất gây ra vị đắng của cà phê. Trên thực tế, caffeine chỉ chiếm 15% vị đắng của cà phê. Lactone acid chlorogen và phenylindanes là các hợp chất có nguồn gốc từ acid chlorogen. Hai hợp chất này làm cho cà phê có vị đắng. Chúng giải phóng trong quá trình rang.

Lactone acid chlorogenic hiện diện nhiều hơn trong cà phê rang nhẹ. Khi lactone acid chlorogenic bắt đầu bị phân hủy trong quá trình rang, nhiều phenylindanes được giải phóng, trở nên nổi bật hơn ở những món rang sẫm màu hơn. Phenylindanes cay hơn và để lại vị đắng kéo dài. Đây là lý do tại sao thời gian rang càng lâu, cà phê sẽ càng có vị đắng.

Một số loại hạt cà phê, chẳng hạn như Robusta, thường có vị đắng hơn. Nhưng cà phê đắng có thể là kết quả của những lỗi pha cà phê như:

• Sử dụng quá nhiều bã cho lượng nước
• Quá nóng do để cà phê trong máy pha cà phê quá lâu
• Sử dụng cài đặt xay sai cho phương pháp ủ
• Quá chiết xuất cà phê ép kiểu Pháp

Pha cà phê là một quá trình phức tạp, đặc biệt là khi pha chế một tách cà phê hoàn hảo. Và vị mặn được hướng đến, các ion natri trong muối là thứ trung hòa vị đắng. Khi một thứ gì đó mặn được tiêu thụ với một thứ gì đó có vị đắng, ít nhiều muối sẽ ngăn chặn vị đắng, khiến não dễ dàng cảm nhận vị ngọt hơn. Đây là lý do lý giải khi thêm muối vào trái cây hoặc thêm muối vào món tráng miệng dễ làm nổi bật hơn vị ngọt tự nhiên.

3. Lợi ích sức khỏe của việc thêm muối vào cà phê

Bản thân cà phê có một số lợi ích cho sức khỏe như cải thiện sự trao đổi chất và giảm cân. mức độ chống oxy hóa cao, phòng ngừa bệnh thoái hóa thần kinh, chẳng hạn như bệnh Alzheimer và bệnh Parkinson, cải thiện tâm trạng…

Muối vẫn mang tiếng xấu đối với sức khỏe. Tuy nhiên, muối vẫn là một chất điện giải với lượng thích hợp, muối có một số lợi ích cho sức khỏe:

Bởi vì cà phê là một chất lợi tiểu, nó có thể khiến cơ thể mất nhiều muối hơn bình thường. Thêm muối vào cà phê có thể giúp điều chỉnh nồng độ muối một chút.

Thêm muối vào cà phê có những lợi ích như:

• Ức chế vị đắng trong cà phê.
• Mang đến hương vị cà phê ngọt ngào.
• Giảm lượng calo bổ sung từ kem và đường.
• Đảm bảo cơ thể không bị mất lượng natri không cần thiết.

4. Thêm muối vào cà phê ảnh hưởng đến người bệnh tăng huyết áp

Bên cạnh lợi ích sức khỏe của cà phê muối thì lạm dụng muối cho vào cà phê hoặc người uống uống quá nhiều cà phê muối lại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Một số người không nên dùng cà phê muối nếu áp dụng chế độ ăn ít natri như người bị trào ngược acid, bệnh tim mạch, tăng huyết áp, bệnh thận…

Khi sử dụng cà phê muối do có 1 lượng đường từ sữa đặc, kem béo, tạo nên vị ngọt làm đánh lạc hướng vị giác, khi uống vào có cảm giác giảm vị mặn, tăng vị béo. Bên cạnh lượng muối khá nhiều thì 1 lượng sữa đặc có đường, kem béo thực vật cũng tăng năng lượng, tăng lượng chất béo bão hòa tiêu thụ hàng ngày, tăng nguy cơ thừa cân, béo phì, rối loạn lipid máu đối với người bệnh tăng huyết áp.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) khuyến cáo người bệnh tăng huyết áp mỗi ngày một người không nên tiêu thụ quá 5g muối (1 muỗng cà phê) từ đồ uống cũng như tất cả các gia vị, món ăn.

Nếu người có bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp cần hết sức thận trọng khi sử dụng cà phê muối. Vì ngoài lượng muối, gia vị từ các món ăn, thực phẩm hàng ngày chúng ta còn nạp thêm 1 lượng muối tương đối nhiều (2,5g - 5g muối/ ly cà phê). Lượng muối hàng ngày người bệnh lý tăng huyết áp tiêu thụ tăng lên quá nhiều sẽ dẫn đến tăng huyết áp không kiểm soát, tăng nguy cơ tim mạch, đột quỵ, nhồi máu cơ tim. Điều này gây ra những hậu quả xấu làm việc điều trị tăng huyết áp gặp nhiều khó khăn hơn.

5. Nên cho bao nhiêu muối vào cà phê để không bị tăng huyết áp?

Cho bao nhiêu muối vào cà phê là phụ thuộc vào sở thích của mỗi người và loại hạt cà phê sử dụng để pha cà phê. Nhưng cách tốt nhất là không lạm dụng muối. Thêm quá nhiều muối vào cà phê có thể gây ra bệnh nên điều cần thiết là người uống cà phê muối phải tiết chế lượng muối cho vào cà phê.

Do vậy, với cà phê muối, tùy vào lượng muối cho vào mỗi ly cà phê sẽ có những khuyến cáo mỗi ngày nên uống bao nhiêu ly. Nếu mỗi ly cà phê cho 1/2 muỗng cà phê (2,5 g muối) thì mỗi ngày chỉ nên uống một ly. Còn có những công thức một muỗng cà phê muối (5g muối) vào thì không nên uống dù chỉ một ly. Bởi lẽ chỉ uống một ly cà phê này đã thừa lượng muối cần trong một ngày, chưa kể lượng muối từ các bữa ăn, gia vị, thực phẩm.

Khi người bệnh lý tăng huyết áp sử dụng liều lượng cà phê muối thì phải giảm lại lượng muối ăn, gia vị được nêm trong khẩu phần hàng ngày. Người có bệnh lý tăng huyết áp không nên dùng quá 2 ly cà phê muối hàng ngày. Việc sử dụng cà phê muối thường xuyên trong 1 thời gian dài cũng không phù hợp với người bệnh tăng huyết áp.

Ngoài việc giảm muối trong khẩu phần, người có bệnh lý tim mạch cũng cần giảm tiêu thụ chất béo bão hòa từ loại kem béo thực vật và đường trong sữa đặc. Thông thường 1 ly cafe muối 20 - 25 ml sữa đặc tương đương 10g đường. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) khuyến nghị ở mức thấp hơn để hạn chế nguy cơ bị tim mạch, huyết áp, đái tháo đường. Đối với nữ giới không quá 25g/ ngày. Đối với nam không quá 36g/ngày.

ThS Dinh dưỡng Đặng Thị Hoàng Khuê

Trưởng khoa Dinh dưỡng - Bệnh viện Đa khoa Trung ương Quảng Nam