Khái quát về tác phẩm "Chuyện người con gái Nam Xương" của Nguyễn Dữ
Tác giả Nguyễn Dữ:
- Nguyễn Dữ sinh ra và lớn lên tại xã Đỗ Tùng, huyện Trường Tân, nay thuộc xã Phạm Kha, huyện Thanh Miện, Hải Dương.
- Ông là con trai trưởng của Tiến sĩ Nguyễn Tường Phiêu.
- Năm sinh và năm mất của Nguyễn Dữ vẫn chưa được xác định chính xác.
- Tương truyền rằng ông là học trò của Nguyễn Bỉnh Khiêm và bạn đồng học với Phùng Khắc Khoan vào thế kỷ 16. Tuy nhiên, mối liên hệ này hiện nay đang bị các nhà nghiên cứu văn học sử nghi ngờ do thiếu chứng cứ xác thực.
- Từ nhỏ, Nguyễn Dữ đã nổi tiếng với tinh thần học tập chăm chỉ, trí nhớ tốt và đam mê văn học. Ông đã đặt nhiều kỳ vọng vào việc nối nghiệp văn chương của gia đình.
- Sau khi đạt học vị Hương tiến (tương đương Cử nhân), ông đảm nhận các chức vụ quan trọng dưới triều đại nhà Mạc và sau đó là Tri huyện Thanh Tuyền dưới triều đại nhà Lê. Tuy nhiên, vì không hài lòng với hoàn cảnh thời cuộc, ông đã xin từ chức với lý do chăm sóc mẹ và về sinh sống ở vùng núi Thanh Hóa. Ông sống phần lớn thời gian còn lại của đời mình tại đây và qua đời tại Thanh Hóa.
Hoàn cảnh sáng tác:
- "Chuyện người con gái Nam Xương" là một trong những câu chuyện nổi bật trong tác phẩm Truyền kì mạn lục, một tập hợp các câu chuyện kỳ lạ từ thế kỷ 16. Câu chuyện này có nguồn gốc từ truyền thuyết dân gian "Vợ chàng Trương" và đứng thứ 16 trong tổng số 20 câu chuyện của Truyền kì mạn lục.
Bố cục của tác phẩm:
- Phần 1 (từ đầu đến “…như đối với cha mẹ đẻ mình”): Miêu tả cuộc sống của Vũ Nương từ khi về làm dâu nhà Trương Sinh.
- Phần 2 (tiếp theo đến “…nhưng việc trót đã qua rồi”): Khắc họa nỗi oan ức và đau khổ của Vũ Nương.
- Phần 3 (còn lại): Kể về quá trình Vũ Nương được minh oan và giải thoát.
Soạn văn Chuyện người con gái Nam Xương lớp 9 Kết nối tri thức
Câu 1 (trang 16 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Trình bày cốt truyện và nêu bố cục của tác phẩm.
Cốt truyện:
- Cốt truyện của "Chuyện người con gái Nam Xương" được dựa trên truyền thuyết dân gian "Vợ chàng Trương" và là thiên thứ mười sáu trong tác phẩm Truyền kì mạn lục.
- Câu chuyện xoay quanh chuỗi sự kiện liên tiếp, được sắp xếp theo trình tự thời gian và có mối quan hệ nhân quả rõ ràng.
Bố cục văn bản:
- Phần 1: Từ đầu đến “…lo liệu như đối với cha mẹ đẻ mình” - Miêu tả cuộc sống hôn nhân của Vũ Nương và Trương Sinh cùng những phẩm chất tốt đẹp của Vũ Nương.
- Phần 2: Từ “…nhưng việc trót đã qua rồi!” - Phản ánh nỗi oan ức của Vũ Nương.
- Phần 3: Còn lại - Vũ Nương được minh oan và giải thoát.
Câu 2 (trang 16 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Ở phần đầu tác phẩm, Nguyễn Dữ đã làm nổi bật những đặc điểm gì ở nhân vật Vũ Nương và Trương Sinh? Lời người kể chuyện có vai trò như thế nào trong việc khắc họa nhân vật?
Trả lời:
Những đặc điểm nổi bật ở nhân vật Vũ Nương và Trương Sinh:
- Vũ Nương: Là người con gái từ Nam Xương, nổi bật với tính cách thùy mị, nết na và tư dung tốt đẹp.
- Trương Sinh: Xuất thân từ gia đình hào phú nhưng thiếu học, có tính đa nghi và thường xuyên phòng ngừa quá mức đối với vợ.
Vai trò của lời người kể chuyện:
Lời người kể chuyện không chỉ giúp làm rõ tính cách của các nhân vật mà còn thể hiện sự đồng cảm và thái độ của tác giả đối với nhân vật. Qua đó, người đọc có thể cảm nhận được sự sâu sắc và phong phú của từng nhân vật.
Câu 3 (trang 16 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Phân tích lời than của nhân vật Vũ Nương trước khi gieo mình xuống sông để làm rõ các khía cạnh:
a. Nỗi đau đớn của nhân vật.
b. Đặc điểm của ngôn ngữ nhân vật trong truyện truyền kì.
Trả lời:
a. Nỗi đau đớn của nhân vật:
Vũ Nương, dù luôn giữ gìn phẩm hạnh, lại bị hiểu lầm là lừa dối chồng, gây ra nỗi oan ức lớn lao. Nỗi đau đớn của nàng không chỉ là sự bất công trong cuộc sống mà còn là cảm giác tuyệt vọng khi không còn con đường nào khác để minh oan cho mình, dẫn đến việc gieo mình xuống sông để tự vẫn.
b. Đặc điểm của ngôn ngữ nhân vật trong truyện truyền kì:
Ngôn ngữ của nhân vật trong truyện truyền kì thường chứa đựng nhiều điển cố và điển tích, mang vẻ trang trọng và có phần cổ kính, góp phần tạo nên không khí huyền bí và sâu lắng của tác phẩm.
Câu 4 (trang 16 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Cho biết những nguyên nhân gây ra bi kịch của Vũ Nương. Nguyên nhân nào là chủ yếu?
Trả lời:
Những nguyên nhân gây ra bi kịch của Vũ Nương:
- Lời nói vô tư của bé Đản đã tạo ra sự hiểu lầm nghiêm trọng với Trương Sinh.
- Nguyên nhân chính là tính cách đa nghi và thiếu học của Trương Sinh. Ông đã không suy xét cẩn thận và vội vàng kết tội Vũ Nương mà không lắng nghe lời giải thích. Sự hồ đồ và độc đoán của Trương Sinh chính là nguyên nhân chính dẫn đến cái chết oan uổng của Vũ Nương.
- Các yếu tố xã hội như chế độ nam quyền và xã hội phong kiến, cũng như tình hình chiến tranh phong kiến, đều góp phần vào bi kịch này.
Nguyên nhân chủ yếu: Chính là tính cách đa nghi và thiếu học của Trương Sinh.
Câu 5 (trang 16 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Trong tác phẩm, nhân vật Phan Lang được khắc họa ở những không gian, thời gian nào? Nhân vật này có vai trò gì trong truyện?
Trả lời:
- Không gian và thời gian khắc họa nhân vật Phan Lang:
- Không gian: Bến đò Hoàng Giang và gác Triêu Dương.
- Thời gian: Cuối đời Khai Đại nhà Hồ.
Vai trò của Phan Lang:
Phan Lang đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết nút thắt của câu chuyện và giúp minh oan cho Vũ Nương. Sự xuất hiện của ông giúp làm sáng tỏ sự thật và khôi phục danh dự cho nhân vật chính.
Câu 6 (trang 16 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Hình ảnh Vũ Nương hiện về khi Trương Sinh lập đàn giải oan trên bến Hoàng Giang được tác giả miêu tả qua những chi tiết nào? Theo em, đoạn kết có màu sắc kì ảo này có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề của tác phẩm.
Trả lời:
Hình ảnh Vũ Nương hiện về:
- Vũ Nương xuất hiện trên một chiếc kiệu hoa đứng giữa dòng sông.
- Xung quanh nàng là năm mươi chiếc xe cờ tán, võng lọng, tạo nên một cảnh tượng rực rỡ và lấp lánh, thỉnh thoảng hiện ra rồi lại biến mất.
Tác dụng của đoạn kết có màu sắc kì ảo:
- Đoạn kết này tạo ra một không khí huyền bí và cảm động, làm nổi bật sự cao cả và đau thương của Vũ Nương. Màu sắc kì ảo giúp nâng cao giá trị nhân văn của tác phẩm, thể hiện lòng trắc ẩn đối với số phận bi kịch của nhân vật và chỉ trích sự bất công của xã hội phong kiến.
Câu 7 (trang 16 SGK Ngữ văn 9 Tập 1)
Nêu chủ đề của tác phẩm Chuyện người con gái Nam Xương và trình bày suy nghĩ của em về chủ đề đó.
Trả lời:
Chủ đề của tác phẩm:
- Chủ đề chính của Chuyện người con gái Nam Xương là số phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, đặc biệt là sự bất công và áp bức mà họ phải chịu đựng.
Suy nghĩ về chủ đề:
- Câu chuyện phản ánh một cách sâu sắc nỗi đau và sự bất hạnh của phụ nữ dưới chế độ phong kiến, nơi mà họ không có quyền tự quyết và thường xuyên phải chịu đựng sự áp bức. Tác phẩm không chỉ thể hiện sự thương cảm đối với số phận oan nghiệt của Vũ Nương mà còn ca ngợi vẻ đẹp và phẩm hạnh của phụ nữ Việt Nam. Đồng thời, nó cũng phê phán chế độ nam quyền và xã hội phong kiến, mang thông điệp nhân văn và tiến bộ về quyền bình đẳng và sự công bằng.
