Tuần trước, báo cáo từ Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus (C3S) của châu Âu đã chỉ ra một điều đáng ngạc nhiên: mặc dù hiện tượng La Nina đang diễn ra ở vùng nhiệt đới Thái Bình Dương và mang lại tác động làm mát tạm thời, nhiệt độ toàn cầu vẫn ghi nhận mức kỷ lục trong tháng 1.2025.
Tháng 1 này đã trở thành tháng thứ 18 liên tiếp mà nhiệt độ trung bình toàn cầu vượt qua ngưỡng 1,5 độ C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp. Mặc dù các nhà khoa học đã dự đoán rằng sự xuất hiện của La Nina vào tháng 12.2024 sẽ giúp giảm bớt tình trạng nóng nực, nhưng thực tế lại không phản ánh như vậy.
La Nina là một trong ba giai đoạn của hiện tượng El Nino - Dao động phương Nam (ENSO), đặc trưng bởi sự thay đổi về nhiệt độ nước biển ở vùng trung tâm và phía đông Thái Bình Dương nhiệt đới. Các thay đổi này kết hợp với biến động của bầu khí quyển đã ảnh hưởng trực tiếp đến hoàn lưu khí quyển toàn cầu và thời tiết trên khắp hành tinh. ENSO có ba pha: nóng (El Nino), mát (La Nina) và trung tính, và xảy ra theo chu kỳ không đều, kéo dài từ 2 đến 7 năm.
Trong pha trung tính, nước biển ở bờ phía đông Thái Bình Dương (gần bờ biển tây bắc Nam Mỹ) mát hơn so với bờ phía tây (gần Philippines và Indonesia). Trong khi pha El Nino khiến vùng phía đông Thái Bình Dương ấm lên bất thường, thì La Nina lại gây hiện tượng ngược lại, làm nước biển phía đông lạnh hơn.
Mặc dù La Nina có thể làm giảm nhiệt độ toàn cầu, song sự phức tạp của các hiệu ứng khu vực có thể dẫn đến những thay đổi bất ngờ. Thực tế, sự hiện diện của La Nina yếu trong giai đoạn này đã không thể tạo ra ảnh hưởng đáng kể như kỳ vọng. Nguyên nhân có thể là La Nina xuất hiện quá muộn, từ tháng 1.2025, thay vì vào tháng 9.2024 như dự đoán.
Báo cáo của Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) cũng cho biết, hiện tượng ENSO thường đạt đỉnh vào mùa đông Bắc bán cầu, nhưng sự xuất hiện muộn của La Nina đã không tạo đủ thời gian để hiện tượng này mạnh lên. Khi La Nina yếu, tác động của nó đối với nhiệt độ và lượng mưa cũng sẽ yếu đi, khiến sự mát mẻ không thể phát huy hết tác dụng.
Bên cạnh đó, dù La Nina xuất hiện, tốc độ gia tăng lượng carbon giữ nhiệt trong khí quyển năm 2024 và tháng 1.2025 vẫn tiếp tục cao hơn so với mức đã rất cao trong những năm trước. Thông thường, La Nina mạnh sẽ gây mưa nhiều hơn, giúp cây cối phát triển và hấp thụ carbon từ khí quyển. Tuy nhiên, tác động này không đủ lớn để làm giảm tình trạng nóng lên toàn cầu.
Ngoài ra, các chính sách không khí sạch được thực hiện ở một số khu vực cũng có thể góp phần vào việc duy trì nhiệt độ cao hơn, do sự giảm bớt các hạt lơ lửng trong khí quyển. Những hạt này có tác dụng làm mát khí quyển bằng cách phân tán bức xạ mặt trời trở lại không gian và ảnh hưởng đến quá trình hình thành mây.
Tóm lại, tháng 1.2025 đã cho thấy một điều không thể dự đoán về các kiểu thời tiết trên hành tinh, nhưng cũng phản ánh một sự thật đáng lo ngại: khả năng các giai đoạn làm mát tự nhiên không còn đủ mạnh để đối phó với sự gia tăng của khí nhà kính. Để ngăn chặn Xu hướng này, giải pháp duy nhất là giảm mạnh lượng khí thải nhà kính, vì dự báo lượng khí nhà kính trong khí quyển vào năm 2024 có thể đạt mức cao nhất trong lịch sử, theo Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus.
